Gabimi frojdian i “skenarit serb” në Maqedoninë e Veriut

Tragjedia në diskotekën “Pulse” të Koçanit më 16 mars të këtij viti, e cila deri më tani ka rezultuar me 61 të vdekur dhe rreth 200 të lënduar, shkaktoi një revoltë të arsyeshme te familjarët e viktimave dhe qytetarët në përgjithësi, të cilët filluan një sërë protestash. Mirëpo, pas protestës së parë paqësore të mbajtur në sheshin e Shkupit, e cila u bë për të nderuar viktimat në tragjedinë e Koçanit, filloi një breshëri etiketimesh në rrjetet sociale, si dhe në disa media, se gjoja po bëheshin përpjekje për të zbatuar një “skenar serb” në Maqedoninë e Veriut, duke ndjekur shembullin e protestave të lartpërmendura studentore në Serbi kundër qeverisë së Vuçiçit, transmeton Vërtemtatësi.

Shkruan: Stojan Sinadinov

Pushteti në Serbi dhe megafonët e tij mediatikë, të përballur me një sërë skandalesh — nga të cilat ajo me rënien e çatisë së stacionit hekurudhor në Novi Sad pati pasojat më tragjike dhe u bë shkaku për protestat disamujore që ende vazhdojnë — gjatë kësaj periudhe kanë përhapur narrativën për një të ashtuquajtur “skenar maqedonas” të një revolucioni me ngjyra, i cili supozohet se synon ta rrëzojë nga pushteti garniturën aktuale politike me Aleksandar Vuçiçin në krye, në mënyrë të dhunshme dhe pa zgjedhje.

“Vërtetmatësi” në fillim të dhjetorit të vitit të kaluar e analizoi zëvendësimin manipulues të tezave nga lideri serb, përmes së cilës eksploatohet tema e të ashtuquajturit “skenar maqedonas”, ndërkohë që në fakt bëhet fjalë për promovimin e strategjisë gjeopolitike të të ashtuquajturës “bota serbe” në rajon. Kjo është një ide politike që daton nga mesi i shekullit XIX, me të cilën Serbia synon një bashkim gjithëserb, që do të përthithte edhe kombet e tjera të Ballkanit Perëndimor.

Qeveria serbe po ndërton një narrativë që është shumë e ngjashme me propagandën ruse: faktorë të ndryshëm ndërkombëtarë duan të ndryshojnë qeverinë “sovrane” për të copëtuar dhe plaçkitur vendin…

Opozita në Serbi po tenton të përsërisë skenarin maqedonas, ngjarjet në Novi Sad janë kopje e modelit maqedonas. Maqedonasit i lyen sheshet për ndonjë arsye të tyren, ky popull sot për të vetën. U kopjuan edhe modele nga Bjellorusia dhe Hong Kongu. Është një shembull teksti shkollor i një revolucioni me ngjyra. Opozita nuk doli me këtë, por u trajnua dhe u udhëzua saktësisht nga ata që kryen revolucione me ngjyra në mbarë botën, pohon Aleksandar Vulin, “grushti me grusht” i Vuçiçit dhe zyrtari i tij i besuar, i konsideruar gjithashtu një lloj “oficeri ndërlidhës” me Rusinë e Putinit.

Ndërsa protestat nëpër qytetet serbe vazhduan të tërbohen, qeveria zgjeroi spektrin e saj të veprimeve për të shuar protestat, duke shartuar mbi to një kontekst rajonal, i cili është gjithmonë i mirëpritur kur dëshiron të “zbulosh” armiqtë nga lagjja. Prandaj, “skenari maqedonas” i promovuar fillimisht nga autoritetet serbe u shtua me përhapjen e dezinformatave se nxitësit e protestave ishin nga Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina, por edhe nga Mali i Zi dhe Kosova.

A ka një “skenar serb” në Maqedoninë e Veriut?

Në anën tjetër, tragjedia në diskotekën “Pulse” të Koçanit më 16 mars të këtij viti, e cila deri më tani ka rezultuar me 61 të vdekur dhe rreth 200 të lënduar, shkaktoi një revoltë të arsyeshme te familjarët e viktimave dhe qytetarët në përgjithësi, të cilët filluan një sërë protestash.

Mirëpo, pas protestës së parë paqësore të mbajtur në sheshin e Shkupit, e cila u bë për të nderuar viktimat në tragjedinë e Koçanit, filloi një breshëri etiketimesh në rrjetet sociale, si dhe në disa media, se gjoja po bëheshin përpjekje për të zbatuar një “skenar serb” në Maqedoninë e Veriut, duke ndjekur shembullin e protestave të lartpërmendura studentore në Serbi kundër qeverisë së Vuçiçit.

Ku na derdhet tani “skenari serb”, kur protestat e studentëve në Serbi ishin famëkeqe si “skenari maqedonas”? A mund të dallojmë një “gabim frojdian” klasik në mediat proqeveritare dhe profilet e rrjeteve sociale që kërkojnë “skenar serb” në protestat e nisura nga revolta për tragjedinë në Koçan, ndërsa në të njëjtën kohë protestat studentore në Serbi, ndër të tjera, akuzohen se po zhvillohen sipas “skenarit maqedonas”?

Kërkesa e disa prej protestuesve që gravitojnë drejt Nismës Qytetare “Kush e ka radhën? – më saktë, studentët nga “Rinia e Kuqe” e partisë “Levica” – të publikojnë të gjithë dokumentacionin në lidhje me funksionimin e klubit “Pulse” që nga hapja e tij deri në aksident nga Inspektorati Shtetëror i Tregut, Ministria e Ekonomisë, Inspektorati Ndërtimor Shtetëror, Ministria e Brendshme, Inspektorati Shtetëror për Urbanizëm, Vetëqeverisja Lokale  dhe Drejtorinë e Urbanizmit të Koçanit. Administrata e të Ardhurave Publike, menjëherë u cilësua si “skenar serb”.

Kjo nuk do të ishte diçka e pazakontë nëse nuk do të dihej se edhe kjo kërkesë bazohet në një skenar serb. Të njëjtën kërkesë pas tragjedisë në Novi Sad kishin edhe “kolegët” e tyre nga Serbia. Opozitarët serbë në formën e studentëve kërkuan publikimin e dokumentacionit për shembjen e tendës. Ndonëse presidenti Vuçiç e shpalli pjesën më të madhe, përveç asaj që lidhet me hetimin, studentët vazhduan të dilnin me kërkesa të reja, me arsyetimin se nuk mjaftonin. Natyrisht, qëllimi i tyre nuk ishte asnjë lloj tejkalimi, por presioni politik. I njëjti skenar po zbatohet edhe në vendin tonë, natyrisht me nota serbe. Publikimi i dokumenteve për zjarrin në Koçan do të rrezikojë tërë hetimin dhe është e qartë se askush nuk do ta përmbushë këtë kërkesë. Dhe më e rëndësishmja, publikimi i dokumenteve gjatë fazës së hetimit është krim. Të arrestuarit dhe të dyshuarit po presin me padurim publikimin e dokumenteve të tilla, shkruante portali “Republika” më 25 mars 2025. 

Të tilla (dis)kualifikime të protestave pas tragjedisë në diskotekën e Koçanit, që u frymëzuan dhe u kryen sipas një gjoja “skenari serb”, natyrisht që bien lehtësisht.

Çfarë kërkojnë anëtarët e Nismës Qytetare “Kush e ka radhën”?

Nisma qytetare “Kush e ka radhën” – e cila pas protestës fillestare për nderim të viktimave të diskotekës së Koçanit, zgjeroi kërkesat e saj për rishqyrtim të rasteve me një numër të madh viktimash nga aksidentet si spitali modular i Tetovës, rasti në Onkologji, aksidenti i Durmo Tours dhe aksidenti i autobusit Besa Trans, përmirësimi i shërbimeve dhe kushteve të funksionimit të…

Korrupsioni institucional ka çuar në mosndëshkim të përhershëm, me përgjegjësinë për veprat kriminale që shpesh shmanget. Kjo situatë nuk është vetëm rezultat i elitave të korruptuara, por edhe i sistemit institucional që nuk funksionon në shërbim të qytetarëve, thekson Nisma “Kush e ka radhën?”. 

Iniciativa Qytetare me 09.04. 2025 ka paraqitur kërkesë në Qeveri për të zbatuar një sistem elektronik për futjen e raporteve të inspektimit në objektet ku të gjithë do të kenë qasje.

Qëllimi i e-inspektoratit është që të gjithë ne të dimë nëse jemi të sigurt apo jo në vendet që vizitojmë, në mënyrë që të parandalojmë një tragjedi më të madhe në të ardhmen. Sa i përket kërkesave të tjera, ne po i parashtrojmë kërkesa Ministrisë së Drejtësisë dhe Kuvendit për reforma në sistemin gjyqësor. Aty do të veçoj, për shembull, kërkesën tonë për ndryshimin e mënyrës së dhënies së provimit të jurisprudencës. Për këdo që nuk e di, Ministria e Drejtësisë krijon një komision për dhënien e provimit të jurisprudencës. “Ne po kërkojmë që kjo të ndryshojë, sepse besojmë se kemi konflikt interesi”, sqaroi përfaqësuesi i iniciativës, Umer Muhamedi. 

Në marshimin protestues nëpër rrugët e Shkupit më 10.04.2025, disa qindra qytetarë hodhën poshtë akuzat se janë “mercenarë”, por se janë “ekonomistë, juristë, inxhinierë IT, psikologë, mjekë, mësues, urbanistë, arkitektë”… duke theksuar se “nuk jemi këtu për ta shkatërruar shtetin”.

Siç tha përfaqësuesja e iniciativës qytetare, Anastasia Mitrevska, protesta e sotme (10 prill) është për të gjitha kërkesat e iniciativës që janë bërë publike, e disa prej tyre janë dorëzuar edhe në Qeveri, por siç tha ajo, autoritetet më shumë po i kushtojnë vëmendje se kush i organizon protestat sesa të fokusohet në kërkesat, thotë portali 360 gradë. 

Protesta është mbajtur edhe në Koçan (12.04.2025), ku me një minutë heshtje para stacionit policor, qytetarët shprehën pakënaqësinë e tyre për mos veprimin për parandalimin e ngjarjes fatkeqe dhe më pas kërkuan informata për procedurën hetimore të deritanishme nga Gjykata Themelore dhe nga Prokuroria Themelore Publike. “Kërkojmë llogari për atë që është bërë”, ishte i vetmi mesazh me zë të lartë që ata bërtitën para Prokurorisë. 

Në seancën e Këshillit të Komunës së Koçanit (14.04.2025), në të cilën ushtrues detyre i komunës u zgjodh kandidati i pavarur Venko Krstevski. Kryetarja e Komunës së Koçanit, këshilltarja e VMRO-DPMNE-së në Koçan, Kristina Atanasova Arsova, fëmija i së cilës mbeti i lënduar nga zjarri në diskotekën “Pulse”, me lot në sy ka dhënë dorëheqje nga pozita e saj. 

Kjo është tmerrësisht e padenjë dhe poshtëruese. I kërkoj falje të gjithë qytetarëve që më votuan si pjesë e listës për këshilltarë të VMRO-DPMNE-së, nuk arrita t’i zbatoj shumë gjëra sepse nuk ishin prioritet për kryetarin dhe kryesinë e Kuvendit Komunal. Të shtyrë nga funksionet e tyre të reja, ata kujdeseshin vetëm për interesat e tyre. “Të gjitha idealet në këtë botë nuk janë aq të vlefshme sa loti i një fëmije!” tha ajo. 

Ndërkaq, ministri i Punëve të Brendshme, Pançe Toshkovski, konfirmoi pjesërisht se disa nga personat që protestuan për tragjedinë e Koçanit kanë marrë kallëzime penale dhe theksoi se do të ngrihet kallëzim penal ndaj cilitdo për të cilin ekziston dyshimi se është kryer ndonjë vepër e caktuar.

Në rastin konkret, nuk mund të specifikoj, por në përgjithësi, kudo që ka prova se është kryer një krim konkret nga dikush, pavarësisht nëse janë ulur në një karrige të caktuar brenda një institucioni të caktuar apo pavarësisht nëse sillen në mënyrë të paligjshme në rrugë, Ministria e Brendshme do të marrë masa. Sepse njëherë e përgjithmonë në këtë vend duhet të biem dakord të gjithë nëse do të respektojmë rregullat e lojës apo jo. Nëse duam të kemi shtet, duhet të respektojmë rregullat e lojës, tha Toshkovski në konferencën e përbashkët për media me prokurorin publik Ljupço Kocevski.