Rritje e dezinformatave dhe narrativave shpifëse kundër BE-së

As BE-ja nuk është organizatë fashiste dhe as Bullgaria nuk udhëheq politikë gjenocidale kundër popullit tonë.Fakti që BE-ja është e pafuqishme për të “frenuar” kërkesat aktuale të Bullgarisë, më parë të Greqisë, nuk është precedent sepse edhe Kroacia ka pasur këtë lloj “valleje” me fqinjin Slloveninë. Dhe është pikërisht ngecja e dukshëme në procesin e integrimit evropian që hap hapësirë ​​për narrativat e njohura të dezinformatave keqdashëse për të përhapur dhe manipuluar opinionin publik, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruan: Matej Trojacanec

Një nga narrativat që po përhapet gjithnjë e më shumë kohët e fundit përmes shumicës së dezinformatave është se Greqia dhe vitet e fundit veçanërisht Bullgaria, po udhëheqin një politikë gjenocidale ndaj popullit maqedonas. Dhe, për shkak se janë anëtarë të Bashkimit Evropian, i cili, nga ana tjetër, nuk arrin t’i “frenojë”, paraqitet sikur të ishte politika zyrtare e BE-së ndaj nesh. Me fjalë të tjera, për shkak të sjelljes së një ose dy anëtarëve të saj, BE-ja paraqitet si udhëheqëse e një politike fashiste, naziste, gjenocidale ndaj popullit maqedonas. Dy pyetje janë në rrezik këtu. E para ka të bëjë me etiketimin e Bullgarisë dhe BE-së si entitete fashiste, naziste dhe gjenocidale. E dyta i referohet politikës së jashtme të BE-së si një bashkim mbikombëtar, në kundërshtim me politikën e anëtarëve individualë të BE-së.

Për pyetjen e parë, duhet theksuar sërish se BE-ja bazohet në vlera dhe parime krejtësisht të kundërta nga fashizmi dhe nazizmi. Fashizmi është një ideologji politike e ekstremit të djathtë, totalitar, ultra-nacionaliste, e udhëhequr nga një diktator me një autokraci të centralizuar etj. BE-ja u themelua pas Luftës së Dytë Botërore mbi vlera të tilla si liria, demokracia, barazia dhe të drejtat e njeriut, me synimin parësor për të nxitur paqen, unitetin dhe bashkëpunimin midis vendeve evropiane. Ai hedh poshtë në mënyrë eksplicite autoritarizmin dhe ideologjitë totalitare, duke përfshirë fashizmin dhe nazizmin, të cilët ishin përgjegjës për shumicën e vrasjeve dhe shkatërrimeve gjatë luftës. Për promovimin e vlerave të saj, BE-së iu dha Çmimi Nobel për Paqe në vitin 2012 për ” avancimin e paqes dhe pajtimit, demokracisë dhe të drejtave të njeriut në Evropë”.

Por, ndryshe nga vlerat e tilla themelore mbi të cilat mbështetet BE-ja, historia se “Bullgaria po udhëheq një politikë gjenocidiale ndaj popullit maqedonas” është “dëshpërim”, për të cilën BE-ja supozohet se ka mbështetje.

Kombet e Bashkuara (OKB) e njohën për herë të parë gjenocidin si krim sipas ligjit ndërkombëtar në vitin 1946 në Asamblenë e Përgjithshme. Dhe, sipas përkufizimit të OKB-së, gjenocid është çdo akt që “kryhet me qëllimin për të shkatërruar, tërësisht ose pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar”, nëpërmjet:

(a) Vrasja e anëtarëve të grupit; (b) Shkaktimi i lëndimeve të rënda trupore ose mendore për anëtarët e grupit; (c) Krijimi i qëllimshëm i kushteve të jetesës që llogariten të shkaktojnë shkatërrim fizik të grupit, tërësisht ose pjesërisht; (d) Vendosja e masave për të parandaluar lindjet brenda grupit; (e) Transferimi i dhunshëm i fëmijëve nga një grup në tjetrin, sipas nenit 2 të Konventës për Parandalimin e Krimit të Gjenocidit.

Asgjë që po bëhet aktualisht nga BE-ja apo Bullgaria në politikën e tyre të jashtme ndaj Maqedonisë nuk mund të konsiderohet si “politikë gjenocidale”.

Për më tepër, në kuadër të BE-së ekziston një Politikë e Përbashkët e Jashtme dhe e Sigurisë përmes së cilës shtetet anëtare vendosin kolektivisht për çështje të tilla si diplomacia, sanksionet dhe masat e sigurisë. Vendimet zakonisht merren me konsensus, që do të thotë se të gjitha shtetet anëtare duhet të bien dakord që një politikë të pranohet. Dhe politikat dhe vendimet e dakorduara janë të jashtme përmes Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm. Ky shërbim diplomatik është përgjegjës për zbatimin dhe përfaqësimin e interesave të BE-së në nivel global.

Pavarësisht nga ekzistenca e këtyre mekanizmave të brendshëm të BE-së për harmonizimin e politikës së jashtme ndërmjet shteteve anëtare, kjo nuk do të thotë se shtetet individuale automatikisht humbasin autonominë për të vepruar në mënyrë të pavarur. Konkretisht, ka raste kur shtetet anëtare kanë prioritet interesat kombëtare në politikën e jashtme, të cilat mund të ndryshojnë nga qëndrimi kolektiv i BE-së.

Hendeku midis politikës së jashtme të BE-së dhe shteteve anëtare individuale përshkruhet mirë në shkrimin e Paul Taylor në “Miqtë e Evropës” – një institut i Komisionit Evropian:

Përgjigja jofunksionale e BE-së ndaj luftës Izrael-Hamas ishte një reflektim jo vetëm i rivaliteteve të vazhdueshme institucionale, por edhe i dallimeve të thella në simpatitë dhe interesat e Lindjes së Mesme midis shteteve kryesore anëtare. Për arsye historike, Gjermania – vendlindja e Von der Leyen – ndjen një përgjegjësi të veçantë për të mbrojtur Izraelin. Për shkak të gjeografisë dhe historisë, Franca, Italia dhe Spanja – vendlindja e Borrelit – ndihen më afër shteteve arabe dhe palestinezëve. Shtetet e Evropës Qendrore që iu bashkuan BE-së në vitet 2000, kryesisht u rreshtuan instinktivisht me Izraelin dhe SHBA-në […]”, shkruan Taylott në “Miqtë e Evropës”. 

Me fjalë të tjera, nuk është as e paprecedentë që Greqia dhe Bullgaria na vendosin kushte dhe as nuk bie ndesh me ligjet e BE-së.

Një histori e shkurtër e pengesave, bllokimeve, kushteve

Në mënyrë kronologjike, shembulli i parë i kësaj ishin kërkesat e Gjermanisë ndaj vendeve të Evropës Lindore për liberalizimin e tregut, demokratizimin e institucioneve në vitet nëntëdhjetë. Këto kërkesa më pas u bënë pjesë e kërkesave bazë me hyrjen në BE, të ashtuquajturat Kriteret e Kopenhagës.

Pothuajse të njëjtin problem që ka Maqedonia e Veriut dhe që e kishte Kroacia, e ka dhe Turqia e ka ende në rrugën e saj të integrimit evropian. Që nga viti 2005, Qiproja ka bllokuar në mënyrë efektive Turqinë në negociatat me BE-në për shkak, ndër të tjera, për faktin se Turqia nuk e njeh Qipron, por vetëm Qipron Veriore (zyrtarisht Republika Turke e Qipros Veriore). Qiproja Veriore, nga ana tjetër, njihet nga vetëm një vend në të gjithë botën – Turqia.

Jo shumë ndryshe nga rasti ynë, Kroacia nuk e kishte problem me fillimin e negociatave, por në fund të këtij procesi, në vitin 2009, Sllovenia disa herë i bllokoi negociatat e Kroacisë. Arsyeja kryesore ishin disa çështje të pazgjidhura territoriale dhe kufitare që dy fqinjët i zgjidhën me arbitrazh. Por pavarësisht përfundimit të arbitrazhit dhe përfundimit zyrtar të negociatave në 2011, Sllovenia përsëri bllokoi pranimin e Kroacisë në BE, duke qenë anëtari i fundit i BE-së që nënshkroi dhe ratifikoi marrëveshjen e pranimit të fqinjit të saj vetëm në 2013.

Janë të njohura edhe raste të pengesave pas hyrjes formale të disa prej vendeve në BE. Për shembull, Bullgaria dhe Rumania janë dy shtetet e vetme anëtare që nuk janë pjesë e zonës Shengen. Disa shtete anëtare, duke përfshirë Francën dhe Holandën, kanë shprehur shqetësim për nivelet e larta të korrupsionit dhe reformat e pamjaftueshme gjyqësore në Rumani dhe Bullgari. Pas kësaj, Bullgaria dhe Rumania u kushtëzuan zyrtarisht që të mund të vazhdonin rrugën drejt integrimit të plotë në zonën Shengen. Dhe, sipas hulumtimit të Komitetit Ekonomik dhe Social Evropian, fakti që dy vendet e Ballkanit nuk janë plotësisht të integruara në zonën Shengen i kushton Bullgarisë 834 milionë dhe Rumanisë 2,32 miliardë.

I fundit është shembulli i Hungarisë, e cila po bllokon në mënyrë aktive fillimin e negociatave në Ukrainë, kryesisht për shkak të shqetësimeve të tyre për pakicat hungareze në Ukrainë dhe funksionimin e tregut të vetëm në vend.

Frena dhe frenues në rrugën drejt BE-së

Vlen gjithashtu të përmenden narrativat që përhapen shpesh – se BE-ja, përkundër kundërshtimit të dy (ose tani një) prej anëtarëve të saj, mund dhe duhet të bëjë më shumë për të na ndihmuar në të gjithë këtë proces dhe se nuk mund të ketë asnjë pajtimi i kompleksiteteve historike të Maqedonisë me Greqinë dhe Bullgarinë.

Duke marrë parasysh narrativin e parë të përmendur, duhen përmendur disa fakte. Greqia është ndër vendet e para të BE-së, e cila u bashkua me Bashkimin Evropian në vitin 1981 si anëtari i katërt me radhë pas hyrjes së Danimarkës, Mbretërisë së Bashkuar dhe Irlandës. Bullgaria, së bashku me Rumaninë, hynë dy dekada e gjysmë më vonë në 2007. Përveç faktit se si Greqia ashtu edhe Bullgaria janë më të mëdha për nga sipërfaqja dhe numri i banorëve, të dy vendet janë të një rëndësie të jashtëzakonshme strategjike dhe ekonomike për BE-në. Kryesisht sepse të dy vendet kanë porte të rëndësishme tregtare. Porti i Pireut në Athinë është ndër më të mëdhenjtë dhe me rritjen më të shpejtë në Evropë dhe së bashku me portin e Selanikut, si dhe Burgasin, janë të rëndësishëm komercialisht dhe gjeostrategjikisht për hyrjen e vendeve të BE-së në detin Egje, Jon dhe Detin e Zi.

“Realpolitika” është e tillë – gjithmonë vendet më të mëdha do të kenë më shumë ndikim tek ato më të voglat dhe gjithmonë vendet anëtare të BE-së do të kenë ndikim në vendet kandidate. Fatkeqësisht, kjo vërtetohet edhe në rastin tonë.

Narrativa e dytë – këmbëngulja për zgjidhjen e plotë të të gjitha çështjeve historike të pazgjidhura para hyrjes në BE, duke u dhënë përparësi këtyre çështjeve – është gjithashtu e kontestuar. Shtetet që kishin probleme shumë më serioze e kuptuan se bashkëpunimi dhe partneriteti i ndërsjellë janë më fitimprurës në terma afatgjatë sesa rikthimi i vazhdueshëm në të kaluarën dhe konfliktet historike që bllokojnë rrugën drejt BE-së.

Një shembull “par excellence” për këtë është Franca dhe Gjermania. Jo vetëm që Franca ishte e pushtuar nga fqinji i saj, por sipas projektit Rrugët e Kujtesës të Ministrisë së Mbrojtjes Franceze, rreth 400,000 civilë vdiqën gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në vend që të rishikonin konfliktet historike, të dy vendet së bashku kuptuan se do të përfitonin më shumë nga bashkëpunimi sesa të pengonin njëri-tjetrin. Dëshmi e suksesit të bashkëpunimit dhe tejkalimit të problemeve është fakti se të dy vendet janë partnerët më të mëdhenj tregtarë të njëri–tjetrit.

Presioni për të pasur sukses

Duke u mbështetur në dy narrativat e mëparshme, shpesh përmendet se “vetëm neve na kërkohet të bëjmë lëshime dhe sakrifica, ne jemi të vetmit që vuajmë presione dhe jemi lënduar për ndryshimin e emrit dhe tani na bëjnë presion me forcë të ndryshojmë identitetin tonë…” Kundër ngecjes të dukshëm në procesin e integrimit europian, narrativa të tilla, të shprehura në mënyrë populiste, luajnë në kartën e ndjenjave kombëtare, të emocioneve të popullit.

Duke marrë shembullin e Bullgarisë, nuk është e vërtetë se ata nuk janë përballur me presione. Disa shembuj mund të shihen në deklaratat e presidentit të Bullgarisë, Rumen Radev, këtu, këtu, këtu, këtu dhe këtu.

Tani, pavarësisht nëse Bullgaria ka të drejtë apo jo, si anëtare e BE-së, ajo këmbëngul se fillimi i negociatave do të ndodhë sapo të bëhen ndryshimet kushtetuese të dakorduara. Prandaj, nëse qëllimi ynë është t’i bashkohemi familjes më të madhe evropiane, ne duhet të gjejmë një mënyrë për t’i çuar gjërat përpara. Përveç faktit që me fillimin e negociatave ka ende shumë obligime të tjera në fusha të ndryshme për të cilat duhet të punohet deri në përfundimin e marrëveshjes së anëtarësimit.

Dëshmi për këtë është raporti i fundit i Komisionit Evropian, ku përveç ndryshimeve kushtetuese, thuhet se pothuajse nuk ka progres në forcimin e pavarësisë së gjyqësorit dhe përmirësimin e kornizës ligjore për mbrojtjen e të drejtave themelore, si dhe vërejtje të tjera.

Gishtat rusë në sallatën maqedonase

Në ndërkohë, mbështetja e popullit maqedonas për hyrjen e vendit në BE po zvogëlohet ngadalë, ndërsa zhgënjimi i qytetarëve po rritet. Por, nëse dhe kur do të bëjmë ndryshimet kushtetuese për përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë, ndër pakicat e tjera, varet nga ne.

Por, pikërisht në këtë hapësirë, mes këmbënguljes së partnerëve tanë për përmbushjen e Marrëveshjes me Bullgarinë dhe pakënaqësisë së popullit maqedonas për përparimin në integrimet evropiane, ekziston mundësia që dikush të manipulojë opinionin publik. Pothuajse në të gjitha rastet ishte (është) Kremlini. Siç shkruan prof.dr. Mirjana Najçevska në rubrikën e Vërtetmatës-it, si dhe në analiza të tjera, skepticizmi ekzistues është terren pjellor për ndezjen e mëtejshme të tensioneve dhe përhapjen e narrativave kundër BE-së.

Këto narrativa janë veçanërisht me ndikim, sepse ato përshtaten me problemet tashmë ekzistuese dhe krijojnë mosmarrëveshje të mëtejshme në shoqëri. Thirrjet dhe interpretimet se Bullgaria dhe BE po udhëheqin një politikë gjenocidale, edhee kundër Rusisë, për rusët në Ukrainë, janë pothuajse të pasqyruara. Dëshmi për këtë është deklarata e Vladimir Putin para fillimit të luftës, se konflikti në Ukrainën lindore “duket si gjenocid”.

Ky lloj ngadalësimi i gjithë procesit të anëtarësimit në BE është në favor të Rusisë, sepse do të thotë se ajo do të ketë ende mundësi të ndikojë në vendin tonë. Dhe kjo nuk do të ndryshojë përderisa Maqedonia është në pragun e BE-së, sepse është treguar se dezinformimi i Kremlinit ndikon, pavarësisht nëse është i importuar nga fqinjët e tij ose nga një vend tjetër evropian, apo është nga një vend i brendshëm. Kuzhina e dezinformimit, vetëm shkon kundër ambicieve dhe aspiratave tona dhe përkeqëson krizat ekzistuese në vend.