Kundërspin: Tronditëse është tronditja e deputetit Stojanovski – drejtësia paska kërkuar zbatimin e ligjeve

Ajo që tronditi deputetin Stojanovski ishte kërkesa e njerëzve të parë të gjyqësorit dhe prokurorisë për pagesën e mjeteve në përputhje me dispozitat e parapara ligjore. Sipas Stojanovskit, nuk do t’u jepte më shumë, sepse nuk meritonin shumë. Është spin, sepse është në kundërshtim me ligjin, por edhe pa asnjë logjikë, sepse me rraskapitjen financiare të këtyre institucioneve mund të ndodhë edhe kolapsi apo bllokimi i tyre, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruan: Teofil Blazhevski

Deputeti Bojan Stojanovski në Kuvend duke folur për propozim-buxhetin për vitin 2025 në seksionin e drejtësisë, ai shprehu një qëndrim në të cilin identifikuam spin:

Spin: Jam i tronditur nga deklaratat e Prokurorit Publik dhe Kryetarit të Këshillit Gjyqësor për dy arsye. Së pari, sepse buxheti i këtij viti është rritur kumulativisht me dhjetë për qind në të dyja institucionet dhe është më i larti në histori, dhe së dyti, unë personalisht si deputet nuk do t’i votoj kurrë kërkesat e tyre, sepse me dy për qind besim në atë që bëjnë ata nuk meritojnë më shumë se sa kanë”, tha Stojanovski në fund të prezantimit të tij për propozim-buxhetin për vitin 2025, duke theksuar se ky ishte mendimi i tij personal.

[Burimi: Nezavisen – ​​Lajm/Buxhet/Stojanovski; data – 14.11.2024]

Kundërspin: Deputeti Stojanovski mund të jetë vërtet i tronditur se si gjykatësit dhe prokurorët kërkuan më shumë para, kur ata që i dhanë vështirë se e meritonin. Por kjo është , pra shtrembërim i së vërtetës.

Kjo është kështu për një arsye të thjeshtë. Sipas ligjeve, ato për gjykatat dhe ato për prokuroritë, shteti është i detyruar t’i financojë me mbi dyfishin e parave që ndan tani. Në të vërtetë, ky trend ka dekada, ose të paktën më shumë vite, sepse shteti nuk përmbush detyrimet e tij ligjore për të lënë mënjanë 0.8 për qind të BPV-së së arritur një vit më parë për gjyqësorin dhe 0.4 për qind të buxhetit të shtetit për financimin e sistemit të prokurorive publike.

Anëtarët e Këshillit Gjyqësor dhe të Prokurorisë Publike, Vesna Dameva dhe Ljupço Kotsevski, para Kuvendit i thanë argumentet e tyre se pse po kërkojnë buxhete më të mëdha – nga mungesa e kuadrove për punë, jo vetëm gjykatësit dhe prokurorët, por edhe stafi administrativ. Të mos harrojmë nevojën e modernizimit, pra digjitalizimit të gjyqësorit, i cili përballet me një teknologji kaq të ndryshme dhe të vjetëruar në dispozicion të gjykatave dhe prokurorive. Ajo u përcaktua, për shembull, nga Analiza Funksionale e Gjykatave Themelore dhe e cila u përmirësua vetëm pjesërisht nga zbatimi i Strategjisë së Digjitalizimit, pra TIK në Gjyqësor 2019-2024. (Shih më shumë në Analizën e Metamorfozës – këtu).

Reputacioni i një profesioni, ndër të tjera, varet nga dy gjëra, efikasiteti dhe cilësia e punës. Por të dyja janë të lidhura drejtpërdrejt ose tërthorazi me paratë, pra me buxhetin. Dhe, ku ndodhet vendi në 44 shtete evropiane, shihet nga Raporti i fundit i Komisionit Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë (CEPEJ), i publikuar në tetor 2024, i cili i referohet vitit 2022.

Në vitin 2022, buxheti i zbatuar i sistemit gjyqësor të Maqedonisë së Veriut arrin në 45,262,101€. Ky financim është i barabartë me 24.6 € për frymë, që është dukshëm nën vlerën mesatare të shteteve anëtare të Këshillit të Evropës. Buxheti përfaqëson 0.39% të BPV-së së Maqedonisë së Veriut, që tejkalon mesataren (mesatare) të Këshillit të Evropës. Buxheti për frymë i gjykatave ishte 19.2 € në vitin 2022, një rritje 14.9 € nga viti 2020. Edhe pse buxheti i ndihmës juridike për frymë u rrit nga 0,16 € në 0,3 €, ai mbetet një nga më të ulëtit në Evropë (f. 130 e Raportit).

Që “tronditja” të jetë edhe më i madh, duhet ditur edhe fakti se diferenca nga 24.6 euro për frymë, që është dukshëm më e vogël se mesatarja në 44 vende evropiane, është saktësisht 60.8 euro, sepse mesatarja në KE për ndarje në gjyqësor është 85.4 euro për banor (shiko këtu).

Pra, deputeti Stojanovski mund të jetë vërtet i tronditur, por argumentet pse u trondit janë spin. Detyrimi ligjor nuk varet nga vullneti personal i ekzekutivit i cili udhëhiqet nga fakti nëse perceptimi i besimit në gjyqësor ishte 2 apo 20 për qind. Ekzekutivi duhet t’i respektojë ligjet ekzistuese dhe nëse mendojnë se janë problem, le t’i ndryshojnë. Por me varfërimin e vazhdueshëm financiar të kushteve për drejtësi më efikase gjyqësore (refuzimi për të investuar në njerëz dhe pajisje si në gjyqësor ashtu edhe në prokurori), përqindja e besimit do të bjerë edhe më shumë.

Stojanovski, si përfaqësues i organit ligjvënës, duhet t’i dijë këto argumente dhe të mbrojë respektimin e ligjeve. Pavarësisht nëse është deputet nga partia në pushtet.