Pasoja më e vogël e ndërprerjes së projekteve të SHBA-së nëse zbatohen, është vonesa prej tre muajsh

Sigurisht që do të ketë pasoja, edhe nëse do të jetë vetëm një vonesë tre mujore në zbatimin e projekteve që u vlerësuan 22 milionë dollarë në 2024. Ndaj këto pasoja do të ndjehen edhe nga institucionet shtetërore të përfshira në projekte të rëndësishme në fushën e energjisë, digjitalizimit dhe sigurisë kibernetike, antikorrupsionit etj, transmeton Vërtetmatësi.

Kryeministri i RMV-së, Hristijan Mickoski, së fundi në një konferencë për media ka dhënë një deklaratë lidhur me ndihmën amerikane për vendin, e cila mund të vlerësohet si e vërtetë e pjesshme:

Nuk mendoj se do të ketë institucione shtetërore që do të preken nga ky vendim i Presidentit Trump, por po bëjmë një analizë dhe do të shohim, do të dalim me një strategji dhe konkluzione.

[Burimi: Qeveria e RMV-së/YouTube – Shtypi i Kryeministrit Hristijan Mickoski (35 min.); datë – 28.01.2025]

Arsyetim:

Mendimi i kryeministrit Hristijan Mickoski se nuk do të ketë institucione shtetërore që do të preken nga vendimi i presidentit amerikan Donald Trump për të pezulluar përkohësisht projektet e financuara nga SHBA në Maqedoninë e Veriut, si pjesë e ndihmës së jashtme amerikane, është gjysmë i vërtetë, për arsye që edhe vetë ai nuk ishte i sigurt për përgjigjen, ndaj tha se do të bënin analiza shtesë dhe do të shihnin, pas së cilës do të dilnin me një strategji dhe konkluzione.

Përgjigjja u dha në pyetjen e një gazetari nëse shteti mund të marrë përsipër disa nga detyrimet për ata tre muaj, ndërkohë që vazhdon ngrirja e fondeve për projektet në vazhdim.

Sipas “Balkan Insight”, janë 22 projekte në vazhdim me vlerë 72 milionë dollarë. Të dhënat që citojmë në këtë rishikim janë nga qeveria amerikane, më saktë të dhëna të sublimuara nga USAID dhe Departamenti i Shtetit dhe i referohen vitit fiskal 2024.

Sipas të dhënave nga administrata amerikane, gjithsej 22 milionë dollarë do të shpenzoheshin për projektet në vend në vitin 2024, ku pjesa më e madhe, ose 21.3 milionë dollarë, do të shpërndaheshin nëpërmjet Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar, e njohur më mirë në vendin tonë nga shkurtesa USAID.

Nëse shikojmë strukturën e projekteve nga shuma totale prej 21.3 milionë dollarë, do të shohim se 14.2 milionë dollarë janë të destinuara për projekte të menaxhuara nga Qeveria apo sektori joqeveritar.

Ndër më të mëdhenjtë, me 2 milionë dollarë, për shembull, është një projekt për zhvillimin e mallrave energjetike që është planifikuar të përfundojë në shtator 2027. Ky projekt, qëllimi i të cilit përshkruhet si “përmirësimi i sigurisë, besueshmërisë dhe efiçencës së furnizimit me energji rajonale duke mbështetur investimet në të gjitha segmentet e sektorit të energjisë, përfshirë ngrohjen dhe energjinë elektrike”, sigurisht që do të ketë disa pasoja, nëse asgjë tjetër me tre muaj vonesë, nëse pas shkrirjes merr leje për të vazhduar aktivitetin.

Një projekt i dedikuar për pushtetin qendror dhe vetëqeverisjen lokale po financohet gjithashtu me 1.65 milionë dollarë dhe qëllimi i projektit është “përmirësimi i cilësisë së sistemeve të mbledhjes së taksave dhe tarifave komunale, rritja e kapacitetit të qeverisë për të aksesuar burimet e jashtme nga fondet e një qeverie kombëtare ose nga fondet e organizatave ndërkombëtare dhe të tregut të kapitalit.” Afati i përfundimit të këtij projekti është deri në fund të janarit 2026, ndaj vlen i njëjti konkluzion nga lart, se pasoja më e vogël do të ishte një vonesë prej tre muajsh.

Tre projekte të digjitalizimit të infrastrukturës kritike, me vlerë mbi 2.2 milionë dollarë, po financojnë transformimin digjital të pronarëve dhe operatorëve të infrastrukturës kritike për të rritur qëndrueshmërinë ndaj sulmeve kibernetike. Projekti është i destinuar për sektorët e mëposhtëm: “transmetimi dhe shpërndarja e energjisë elektrike/gazit natyror/ ujit, prodhimi i energjisë elektrike, telekomunikacioni, ngrohja qendrore, nafta, shëndetësia, financa/bankara dhe transporti”. Afati i fundit për përfundimin e projektit është shtatori i vitit 2026, prandaj edhe për të vlen konkluzioni se pasoja më e vogël do të ishte një vonesë në zbatimin prej tre muajsh.

Ka disa projekte të tilla, për shembull dy projekte për sigurinë kibernetike të serverëve të qeverisë ose institucioneve të saj me një vlerë totale prej rreth 1.55 milionë dollarë (përfundojnë në dhjetor 2028), dy projekte që synojnë luftimin e korrupsionit me një vlerë totale rreth 2, 6 milionë dollarë, (shumica e të cilave do të përfundojë në shkurt 2028), etj.

Ndihma amerikane luan një rol të rëndësishëm në zhvillimin e gjithë shoqërisë maqedonase. Vetëm në vitin 2022, ajo ndihmë arriti në mbi 164 milionë dollarë dhe sigurisht që paratë që vijnë në vend çdo vit janë një kontribut i rëndësishëm si për zhvillimin ashtu edhe për të gjithë ekonominë. Kryeministri Mickoski, natyrisht, nuk mund të ndihet përgjegjës për politikën strategjike të politikës së re amerikane nën drejtimin e Donald Trump, pasi përjashtimet e vetme nga pezullimi janë Izraeli dhe Egjipti, por që bllokada tremujore do të ketë pasoja është e pamohueshme.

Pyetja e vetme është se sa dhe nëse të gjitha projektet vazhdojnë, pasojat më të vogla do të ishin vetëm vonesa në zbatimin dhe pagesën e parave të mbetura, e cila ishte planifikuar për vitin 2024 në shumën prej 22 milionë dollarësh.

Për arsyet e lartpërmendura, por sidomos për shkak të kujdesit dhe rezervës në vetë deklaratën e Mickoskit, ajo që u tha mund të vlerësohet pjesërisht e vërtetë.

Burimet:

(28.01.2025) Qeveria e RMV – Mickoski/shtyp – [Kontrolluar më 31.01.2025]
(2024) Ndihma e Jashtme Amerikane/Maqedoni e V — [Kontrolluar më 31.01.2025]
(2025) Balkan Insight – Pezullimi i ndihmës nga Trump.… -– [Kontrolluar më 31.01.2025]