Kundërspin: Ndërsa po grindemi për stemën, na kaploi zgjebja

Milososki është i shqetësuar nga fakti që stema shtetërore e vendos Maqedoninë e Veriut në “shoqërinë e Bjellorusisë, Taxhikistanit dhe Angolës”, por a nuk shqetësohet se vendi ka rënë me 12 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit dhe ndan vendin e 88-të me Kazakistanin, Surinamin dhe Vietnamin? Pse Milloshoski dhe VMRO-DPMNE-ja e tij po e ngrenë çështjen e ndryshimit të stemës shtetërore tani? Duket se çështja ee stemës është gjëja më e rëndësishme në vend, më e rëndësishme se të shtënat mes të rinjve që janë kthyer në përditshmëri, aq sa armën i nxjerrin edhe për një vend parkimi. Më e rëndësishme se integrimi evropian, lufta kundër korrupsionit, krimit, varfërisë, kaosit në shëndetësi… E derisa po diskutohet për ndryshimin e stemës, zgjeba është rikthyer: këto ditë është konfirmuar në një shkollë fillore në rajonin e Kumanovës, shkruan Vërtetmatësi.

Nënkryetari i Kuvendit dhe deputeti i VMRO-DPMNE-së, Antonijo Milososki, duke iu përgjigjur pyetjeve gazetareske para prezantimit të gjetjeve nga një anketë për perceptimin e opinionit për integrimet evropiane të vendit,  spinon në deklaratën e tij në vijim për nevojën e ndryshimit të stemës shtetërore: 

Spin: Nëse flasim për simbole shtetërore moderne, të bazuara në argumentee objektive, atëherë realisht nuk mendoj se Maqedonia duhet të mbetet në të njëjtën shoqëri me Bjellorusinë, Taxhikistanin dhe Angolën. Këto janë ndër të paktat vende në botë që kanë ende simbolikën sovjetike për sa i përket stemave shtetërore. Besoj se Maqedonia ka edhe një trashëgimi të mirë historike, e cila mund të lidh KAÇKM-në, periudhën e Ilindenit dhe periudhat e mëparshme të shtetit tonë të përbashkët dhe se kjo do të mund të reflektohej në një stemë shtetërore që do të ishte më e mirë dhe do të pasqyronte në mënyrë më cilësore përcaktimet e Maqedonisë dhe me këtë simbolikë mund të ishte pjesë e bashkësisë evropiane të shteteve. 

[Burimi: Grid.mk; 360 shkallë – data: 17.02.2025] 

Kundërspin: Nënkryetari i Kuvendit dhe deputeti nga radhët e partisë më të madhe në pushtet, Antonijo Milososki – dhe ministër shumëvjeçar i Punëve të Jashtme në qeveritë e Nikolla Gruevskit – duke mbrojtur idenë për ndryshimin e stemës shtetërore, spinon të vërtetën dhe thotë se Maqedonia duhet të ketë një stemë moderne shtetërore dhe jo të vendeve si Bjellorusia, Taxhikistani dhe Angola. Është një e drejtë e padiskutueshme dhe plotësisht legjitime e qeverisë dhe jo vetëm e qeverisë, por edhe e secilit prej deputetëve, të dalë me një iniciativë, një angazhim, për të ngritur një problem të caktuar, përfshirë këtu edhe çështjen e paraqitjes së stemës shtetërore. Por pse pikërisht tani Miloshoski dhe VMRO-DPMNE-ja e tij (lideri i partisë, kryeministri Hristijan Mickoski, i pari e shpalli publikisht idenë) po ngrenë çështjen e ndryshimit të stemës shtetërore? A ka qeveria një analizë se çfarë implikimesh financiare do të ketë ndryshimi i stemës si për qytetarët ashtu edhe për shtetin, duke qenë se do të duhet të ndryshohen dokumentet personale, tabelat para institucioneve, kartëmonedhat…?

Milloshoski siguron se hapja e kësaj teme nuk është shpërqendrim nga kriza ekonomike dhe as që lidhet me zgjedhjet e ardhshme lokale. Megjithatë, është e habitshme se nga erdhi kjo gjë, pikërisht në këtë kohë? A është gjithçka tjetër në vendin tonë në rregull? Apo është kjo çështja më e rëndësishme dhe çfarë i shqetëson më shumë qytetarët? A nuk ka një temë më të rëndësishme për momentin sesa ndryshimi i stemës?

Po integrimi europian, lufta kundër korrupsionit, krimit, problemeve ekonomike dhe varfërisë, pasigurisë sociale, kaosit në shëndetësi… Njerëzit po vdesin në rrugë sikur të ishim në fushëbetejë – herë nga të shtënat, herë nga aksidentet në trafik. A nuk janë të rëndësishme këto dhe shumë çështje të tjera? A do të hyjnë në rend dite apo do të “fshihen nën tepih”, ashtu siç po shtyhet mënjanë çështja e ndryshimeve kushtetuese dhe detyrimi për përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë. Dhe ndërkohë do të ushqehen konfliktet dhe tensionet etnike dhe do të ketë debate nëse janë si duhet simbolet shtetërore (BDI) – stema, himni, flamuri, dhe do të ketë polemika për përdorimin e gjuhës shqipe – për të qenë gjuhë zyrtare (VLEN).

Në të njëjtën kohë do të kërkohet një shumicë prej dy të tretash – minimumi 80 vota parlamentare, sipas nevojës për ndryshimin e këtyre ligjeve sistematike, do të bëhen kalkulimet dhe e gjithë kjo nuk do të kalojë pa drama në sallën e Kuvendit dhe jashtë saj. Kështu me kalimin e viteve kanë kaluar iniciativa të tilla e të ngjashme për tema të ndryshme nga folklori kombëtar, kur debati parlamentar do të rëndohej nga inate dhe urrejtje, të cilat pashmangshmërisht do të derdheshin në opinion. Dhe kështu do të vazhdojë, me muaj e muaj, derisa të lodhemi së filozofuari e “të nxjerrim sytë” që të mos shohim se na ka kaluar sërish treni europian.

Madje, vetë Milloshoski thotë se debati për ndryshimin e stemës nuk do të kaloj shpejt.

Nisma duhet të hapë një dialog përmes të cilit ne do të arrijmë një konsensus brenda një periudhe të caktuar, pa kufizime nëse do të ndodhë pas tre, gjashtë apo nëntë muajsh. 

Që do të thotë se debati mund të zvarritet për nëntë muaj, por sipas Milloshoskit do të fitojmë “një stemë moderne shtetërore që do të ishte më e mirë dhe do të reflektonte në mënyrë më cilësore përcaktimet e Maqedonisë dhe në atë simbolikë të ishte pjesë e bashkësisë evropiane të shteteve”.

Dhe, po, atje në mjedisin europian, vetëm neve na presin, gjithsesi të përmbytur, të mbytur në krim e korrupsion.

Në asnjë mënyrë në shoqërinë e Bjellorusisë, Taxhikistanit apo Angolës, por mundet me Kazakistanin, Surinamin dhe Vietnamin 

Milloshoski është i shqetësuar se stema shtetërore e vendos Maqedoninë në “shoqërinë e Bjellorusisë, Taxhikistanit dhe Angolës“, por a nuk shqetësohet se vendi ka rënë 12 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit dhe ndan vendin e 88-të me Kazakistanin, Surinamin dhe Vietnamin? Këtë vit, sipas Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit, i publikuar çdo vit nga Transparency International, Maqedonia e Veriut renditet e 88-ta nga 180 vende. Në një shkallë ku 0 është vendi më i korruptuar dhe 100 më pak i korruptuar, Maqedonia ka 40 pikë, dy pikë më pak se në vitin 2023, kur renditej e 76-ta.

Nga vendet e rajonit, më keq u rendit Bosnja dhe Hercegovina, në vendin e 114-të dhe Serbia, e cila është në vendin e 105-të. Ndërkohë, Shqipëria është në vendin e 80-të, Bullgaria në të 76-in, Kosova në të 73-tën dhe Greqia në vendin e 59-të. Kroacia është në vendin e 63-të, ndërsa Mali i Zi në vendin e 65-të.

A nuk e shqetëson kjo fare Milloshoskin? Apo sipas tij, mjafton që Maqedonia të ketë një stemë moderne shtetërore dhe “ups” do të jemi menjëherë “pjesë e bashkësisë evropiane të shteteve”?!

Asgjë nuk është më e rëndësishme se ndryshimi i stemës!

Duket se pjesa e stemës është vërtetë gjëja “më e rëndësishme” në vend, më e rëndësishme se të shtënat mes të rinjve që janë kthyer në përditshmëri, aq sa njerëzit nxjerrin armën edhe për një vend parkimi. Dhe, meqenëse simbolet dhe temat e ndryshme romantike janë në krye të listës prioritare të qeverisë, mbetet që imami Muarem Ismaili nga xhamia Isa Beg në Çair të theksojë se është shumë e lehtë të arrihet deri te armët dhe se është koha që shoqëria të vijë në vete dhe të ndalojë vetëshkatërrimin. Ashtu siç bëri këto ditë, i provokuar nga vrasja e fundit në Çair për shkak të një debati banal për parkim mes dy grupeve të të rinjve:

Jemi bë Teksasi, për turp për botës. Nëse kemi arritur deri në pikën që të falemi në rreshtin e parë të një xhamie dhe të mbajmë kokainë në xhepa, le të vazhdojmë me këtë!

E ndërsa ka polemika për ndryshimin e stemës, zgjebja, një sëmundje infektive që më së shpeshti shfaqet kur higjiena personale është e dobët, është rikthyer. Pothuajse njëkohësisht me informacionin për përpjekjet e Milloshoskit për ndryshimin e stemës, erdhi lajmi se zgjebja është konfirmuar në një shkollë fillore në Romanovcë të Kumanovës dhe në të gjithë vendin numri i të prekurve është rritur për 46,3 për qind vitin e kaluar krahasuar me vitin 2023 (sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik).

Por kjo nuk është e gjitha nga gama e “lajmeve të parëndësishme” që përkoi me kohën e përpjekjeve të qeverisë për të ndryshuar stemën. Shtatë dele ngordhën në kopshtin zoologjik të Shkupit më 11 shkurt, por publiku mësoi për këtë vetëm më 17 shkurt nga një postim në profilin e kopshtit zoologjik në Facebook dhe Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë (AFV) lëshoi ​​një deklaratë në të njëjtën ditë. Është e paqartë pse u deshën gjashtë ditë për të ndarë lajmin me publikun, apo ndoshta ishin “thjesht” dele të ngordhura?!

E gjithë kjo situatë tragjikomike me stemën ndoshta më së miri ilustrohet nga vija e famshme nga bisedat e përgjuara, ajo e Zoran Stavreskit, ish-zëvendëskryeministër dhe ministër i Financave në Qeverinë e udhëhequr nga Nikolla Gruevski dhe tani këshilltar i kryeministrit Mickoski:

Nuk e di se çfarë po bëjmë. Dua të them, ne jemi të çmendur, ne jemi të çmendur. Kjo që po bëjmë nuk është normale….. Jemi të çmendur. Ne shpenzojmë para për çokollata dhe nuk kemi bukë në shtëpi, kështu bëjmë. 

Kush e di nëse ai e këshilloi kryeministrin se në këtë moment prioritet mbi të gjitha prioritetet e tjera në vend është ndryshimi i pamjes së stemës, pra pikërisht aty duhet të vendoset fokusi dhe të shpenzohen burimet, koha dhe energjia. 

 ***********

Përsëri ju “sulën” stemës

Stema e tanishme shtetërore është miratuar gati 16 vjet më parë – më 16 nëntor 2009, me miratimin e Ligjit për stemën e Republikës së Maqedonisë (Gazeta Zyrtare nr. 138).

Neni 2 i ligjit përshkruan stemën:

(1) Stema e Republikës së Maqedonisë paraqet një fushë të rrethuar me kallinj të lidhur në krye, të gërshetuar me fara lulekuqeje dhe gjethe duhani, të cilat në fund janë të lidhura me një shirit të ndërthurur me motive popullore.

(2) Në mes të fushës konturohet një mal, rrëzë të cilit rrjedh një lumë dhe pas malit lind dielli.

Dhe neni 3 i ligjit përcakton se: 

Paraqitja artistike dhe grafike e stemës së Republikës së Maqedonisë është pjesë përbërëse e këtij ligji.

Në fakt, atëherë ylli i kuq me pesë cepa u hoq nga stema e Republikës Popullore të Maqedonisë në vitin 1946.

Propozimi për të hequr yllin me pesë cepa erdhi në vitin 1992 nga deputeti i atëhershëm Faik Abdi (Kuvendi, shënime stenografike, f. 78). Këtë propozim do ta sjellë disa herë edhe deputeti Nikolla Popovski. Në vitin 2007, të njëjtën zgjidhje e propozoi kryeministri i atëhershëm Nikolla Gruevski, dhe pasi siguroi dy të tretat e mbështetjes në vitin 2009, hyri në procedurë parlamentare, pas së cilës Ligji për stemën u miratua në nëntor të atij viti, pikërisht në periudhën kur Milloshoski ishte ministër i Punëve të Jashtme (2006-2011). Sipas standardeve heraldike, stema e Maqedonisë karakterizohet si emblemë.

Në dhjetor të vitit 2014, Qeveria e udhëhequr nga Gruevski miratoi propozimin për stemë të re, e cila u mbështet edhe nga BDI. Bëhet fjalë për një luan të kuq në sfond të verdhë-artë në formë mburoje, si dhe një kurorë në pjesën e sipërme në formën e një fortese. Mirëpo, koalicioni i atëhershëm qeveritar i VMRO-DPMNE-së dhe BDI-së nuk arriti ta zbatojë plotësisht këtë propozim, pasi ishte e nevojshme një shumicë prej dy të tretash në parlament.

Pas më shumë se një dekade, çështja e ndryshimit të stemës u rihap nga kryeministri Hristijan Mickoski. Më 12 shkurt, duke iu përgjigjur pyetjes së një gazetari, ai konfirmoi se partitë nga koalicioni qeverisës VMRO-DPMNE dhe “VLENI” kanë diskutuar për këtë temë:

Ne e hapëm këtë çështje. Ne jemi një nga dy vendet post-socialiste që kemi ende stemën e vjetër shtetërore, me disa modifikime të vogla. 

Mickoski kujtoi se një marrëveshje për ndryshimin e stemës shtetërore ekzistonte mes VMRO-DPMNE-së dhe BDI-së në vitin 2014, kur të dyja partitë ishin në të njëjtën qeveri.

Nuk ka asnjë propozim zyrtar për një stemë të re, por debati publik për këtë temë po përhapet.

VLEN është gati të negociojë ndryshimin e stemës, por njëkohësisht kërkojnë ndryshimin e himnit dhe përcaktimit të gjuhës shqipe. Kështu ka deklaruar lideri i Lëvizjes Besa, Bilall Kasami, në emisionin “Daily Click” në Tv 21.

Në parim jemi të gatshëm të diskutojmë ndryshimin e stemës, por në një paketë me ndryshimin e himnit, ndryshim të përkufizimit të gjuhës shqipe, që është 20% në Kushtetutë, dhe natyrisht zgjidhjen e disa problemeve të tjera me të cilat shteti do të ndikojë në realitetin multietnik të shoqërisë të RMV-së dhe rrugën e saj drejt BE-së…Kërkesa, jo kushte, kërkesa kushtetuese, në këtë rast këto janë kërkesa të koalicionit, të pjesës shqiptare të koalicionit…

Megjithatë, nuk ka konsensus për këtë temë mes partnerëve të koalicionit në Qeveri. Lëvizja “ZNAM” nuk e sheh të nevojshme ndryshimin e stemës shtetërore. Kryetari i kësaj partie, Maksim Dimitrievski, beson se stema aktuale pasqyron historinë dhe realitetin maqedonas:

Të gjitha ato simbole kanë diçka për ne, përfshirë luanin dhe diellin e Kutleshit, i cili fatkeqësisht, sipas Marrëveshjes së Prespës, nuk është më pjesë përbërëse e asaj ikonografie. Por gjithsesi – kështu është edhe ylli me pesë cepa. Unë personalisht besoj se kjo stemë që shteti e ka aktualisht i plotëson të gjitha nevojat si të vazhdimësisë historike ashtu edhe të vazhdimësisë gjeografike dhe pasqyron realitetin e popullit dhe shtetit maqedonas. Ne në ZNAM besojmë se nuk duhet të lejojmë që simbolet shtetërore të imponojnë më tej politikën dhe partishmërinë.

Propozimi nuk është përkrahur as nga LSDM-ja opozitare. 

Ne besojmë se stema shtetërore pasqyron mjaftueshëm të gjitha karakteristikat heraldike të këtij rajoni. Vazhdimësia e përfitimeve të Luftës Nacionalçlirimtare dhe Antifashiste është e qartë, nuk ka ndarje në etni. Nëse ka një iniciativë të tillë, ne do ta kundërshtojmë me forcë ndryshimin e stemës shtetërore me të gjitha mjetet demokratike, thotë kryetari i LSDM-së, Venko Filipçe. 

Edhe për DOM-in është i papranueshëm propozimi për ndryshimin e stemës shtetërore.

Partia i bën thirrje qeverisë që të mos shpërqendrojë publikun nga nevoja për të luftuar korrupsionin, ndotjen e ajrit, çmimet e larta dhe energjinë elektrike, të gjitha për hir të rritjes së vlerësimit të saj përpara zgjedhjeve të ardhshme lokale.

BDI në anën tjetër pret që të hapet çështja e flamurit. Deputeti Blerim Bexheti thotë se edhe shqiptarët në vend flamurin shtetëror duhet ta ndjejnë si të tyren. Sipas tij, flamuri kombëtar i maqedonasve duhet të ndahet nga flamuri shtetëror. Ai thotë se partia do të merrte pjesë edhe në diskutimet për ndryshimin e stemës shtetërore, himnit, si dhe për heqjen e formulimit për gjuhën shqipe nga Kushtetuta.

Natyrisht në rubrikën për Ligjin për gjuhën shqipe, por edhe për flamurin shtetëror që të krijohet ndjesia se i takon të gjithëve. Mendoj se në këtë paketë flamuri kombëtar maqedonas duhet të veçohet nga ai shtetëror. 

Dhe PDSH-ja propozon që rrëqebulli, i cili gjendet edhe në monedhën metalike prej pesë denarësh edhe në fanellën e kombëtares së futbollit, të zbukurojë edhe stemën shtetërore. Ata besojnë se nuk do të krijojë probleme me vendet fqinje, e ka origjinën nga mali Sharr dhe do të simbolizojë një vështrim drejt së ardhmes, sesa “kthim në të shkuarën”.

Ndryshimi i simboleve shtetërore dhe ndryshimi i Kushtetutës kërkon një shumicë prej dy të tretash dhe Badinter në Kuvend.