Maqedonia e Veriut rrezikon të bëjë hapa prapa në raport me kandidatët tjerë të Ballkanit Perëndimor për në BE
Raporti i ekspertëve nga katër think tanks evropiane vlerëson se nëse perspektivat për përparim në negociatat e pranimit në BE zbehen, udhëheqësia e Maqedonisë së Veriut mund të përqendrohet drejt konsolidimit të fuqisë së brendshme, të mbështetur nga partneritete alternative me figura joliberale. Përgjegjësia tani i takon kryesisht qeverisë së Maqedonisë së Veriut për të […]
Raporti i ekspertëve nga katër think tanks evropiane vlerëson se nëse perspektivat për përparim në negociatat e pranimit në BE zbehen, udhëheqësia e Maqedonisë së Veriut mund të përqendrohet drejt konsolidimit të fuqisë së brendshme, të mbështetur nga partneritete alternative me figura joliberale. Përgjegjësia tani i takon kryesisht qeverisë së Maqedonisë së Veriut për të thyer bllokimin me të cilin përballet në rrugën e saj drejt BE-së, transmeton Portalb.mk.
Megjithatë, gati 6 muaj në detyrë, ajo nuk ka mbështetur në mënyrë aktive reformën e nevojshme kushtetuese për njohjen e komunitetit bullgar në vend. Kjo përbën një kërkesë kritike nga BE për të ecur drejt një konference të dytë ndërqeveritare (IGC), ku vendi do të hapte klasterin e tij të parë negociues. Ndërsa BE-ja e sheh këtë kërkesë si një pjesë integrale të procesit të pranimit, Qeveria e Maqedonisë vazhdon ta minimizojë atë thjesht si një propozim.
Pa një lëvizje të guximshme nga të dyja palët, Maqedonia e Veriut rrezikon të bëjë hapa prapa në raport me kandidatët tjerë të Ballkanit Perëndimor. Kjo dëshmohet nga shkëputja e saj e fundit nga Shqipëria, e cila sapo ka nisur negociatat për grupin e saj të parë. Kjo nga ana tjetër mund të rrezikojë synimet më të gjera gjeopolitike dhe transformuese të BE-së për rajonin.
Raporti vlerëson se që nga nisja e pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, shtytja gjeopolitike e BE-së për zgjerim e ka zhvendosur më tej procesin nga një qasje rreptësisht e bazuar në merita, duke favorizuar konsideratat politike. Me këtë ndryshim, Qeveria aktuale e Maqedonisë duket më e rehatshme për të zgjeruar aleancat e saj strategjike, “duke përfshirë figurat joliberale si kryeministri hungarez Viktor Orban dhe presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump”.
Në kapitullin e parë, “8 maji, Era e ndryshimit”, raporti analizon ndryshimet politike dhe sociale që kanë ndodhur më 8 maj, duke theksuar përpjekjet për përmirësimin e qeverisjes dhe rritjen e angazhimit të qytetarëve. Pavarësisht këtyre përpjekjeve, korrupsioni vazhdon të jetë një problem i madh që ndikon negativisht në efektivitetin e qeverisjes dhe besimin e publikut. Pavarësia dhe efikasiteti i gjyqësorit janë përmirësuar, por ende përballen me sfida që lidhen me ndikimin politik dhe mungesën e burimeve.
Kapitulli i dytë, “Sfidat e brendshme në rrugën e përparimit”, shqyrton sfidat e brendshme që Maqedonia e Veriut përballet, duke përfshirë një ekonomi të brishtë me një nivel të lartë papunësie, sidomos midis të rinjve. Megjithëse klima e investimeve është përmirësuar, mungesa e diversifikimit ekonomik dhe infrastruktura e dobët përbëjnë pengesa të mëdha për zhvillimin ekonomik të qëndrueshëm. Raporti kritikon faktin që qeveria nuk ka arritur ende të zgjidhë këto probleme në mënyrë efektive dhe kërkon veprime më të forta dhe më të qëndrueshme për të adresuar këto sfida.
Në kapitullin e tretë, “Pasiguria strategjike”, raporti përqendrohet në pasiguritë strategjike që mund të ndikojnë në procesin e integrimit të Maqedonisë së Veriut. Tensionet diplomatike me Bullgarinë paraqesin sfida serioze për procesin e anëtarësimit në BE dhe kërkojnë zgjidhje diplomatike të qëndrueshme. Ndryshimet gjeopolitike dhe roli i aktorëve ndërkombëtarë gjithashtu ndikojnë në stabilitetin dhe sigurinë e vendit, duke krijuar një mjedis të pasigurt për të ardhmen.
Në kapitullin e fundit, “Rekomandimet — Kapja e trenit të BE-së në lëvizje”, raporti jep rekomandime për Maqedoninë e Veriut për të përfituar nga procesi i integrimit në BE.
Raporti kritikon qeverinë për mungesën e veprimeve të mjaftueshme dhe bën thirrje për veprime më të vendosura dhe më të qëndrueshme. Dialogu konstruktiv me Bullgarinë dhe mbështetja ndërkombëtare janë gjithashtu të domosdoshme për të avancuar në rrugën e integrimit evropian.
Rekomandime dhe parashikime
- Maqedonia e Veriut ka bërë sakrifica të konsiderueshme në përpjekjen e saj për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe tani ndodhet në një udhëkryq kritik. BE-ja duhet të pranojë se shtetet anëtare përgjegjëse për pengesat e përsëritura të Maqedonisë së Veriut kanë gërryer besueshmërinë e bllokut.
- Pa sigurinë se reforma kushtetuese do të avancojë në mënyrë konkrete ofertën e vendit për në BE, do të ketë pak urgjencë për qeverinë e RMV-së për të çuar përpara këto ndryshime. Ndërsa propozimi i qeverisë për të vonuar zbatimin e ndryshimeve kushtetuese paraqet një rrugë pa krye, ajo ende nënvizon nevojën për veprime vendimtare nga BE-ja dhe shtetet e saj anëtare për t’i mundësuar qeverisë të riformulojë ndryshimin kushtetues si një sukses. Një hap i tillë, nga ana tjetër, do të vendoste tullën e parë në rindërtimin e besimit në procesin e anëtarësimit.
- Shtetet anëtare të BE-së duhet të jenë gati për të mbledhur konferencën e dytë ndërqeveritare menjëherë pas miratimit të reformës kushtetuese. Momenti mund të forcohet më tej nga një përkushtim për të punuar në parandalimin e çështjeve dypalëshe të mëtejshme dhe në rishqyrtimin e përdorimit të unanimitetit gjatë gjithë procesit të anëtarësimit. Një veprim i tillë mund të rrisë parashikueshmërinë dhe besueshmërinë e procesit, duke përfituar Maqedonia e Veriut si dhe vendet e tjera kandidate.
- Shtetet anëtare, veçanërisht Franca dhe Holanda, gjithashtu mund të ndjekin shembullin e Gjermanisë duke mbështetur legjislacionin që mbron gjuhën, kulturën dhe identitetin maqedonas, duke ofruar kështu një garanci gjatë procesit të anëtarësimit. Bullgaria gjithashtu duhet të inkurajohet të ekzekutojë vendimet e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, veçanërisht ato që dalin nga vendimi i Gjykatës i 2 tetorit 2001.
- Këto veprime duhet të shoqërohen me një dialog të lehtësuar ndërmjet Shkupit dhe Sofjes, në nivel diplomatik dhe brenda shoqërisë civile. Shtetet anëtare mund të theksojnë anëtarësimin e tyre të përbashkët në NATO për të krijuar një fushë loje të barabartë dhe për të siguruar një dialog me kushte të barabarta, duke forcuar më tej avokimin për projektet kyçe të NATO-s si Korridori VIII.
Kujtojmë se gjatë vitit 2024, rruga eurointegruese e Maqedonisë së Veriut është karakterizuar nga dinamika të reja politike dhe diplomaci intensivisht të tensionuar, sidomos pas gjysmës së dytë të vitit. Qeveria e kaluar kishte ndjekur një qasje të fokusuar në plotësimin e kushteve të BE-së, përfshirë ndryshimet kushtetuese për njohjen e pakicës bullgare, një kërkesë që shkaktoi tensione të brendshme politike dhe shoqërore. Megjithatë, qeveria paraprake nuk i kishte numrat për t’i bërë ndryshimet kushtetuese, ndërsa zgjedhjet parlamentare ishin në prag. Më 8 maj, partia në pushtet LSDM, pësoi debakël, duke humbur në të dy palë zgjedhjet, presidenciale dhe parlamentare. Pas ardhjes në pushtet të Hristijan Mickoskit dhe qeverisë së re, u propozua një strategji ndryshe. Mickoski deklaroi synimin për të ndryshuar Kornizën Negociuese të BE-së për të kufizuar kërkesat bilaterale dhe për të shtyrë zbatimin e ndryshimeve kushtetuese deri pas anëtarësimit të plotë. Ky propozim sipas tij, synon të mbrojë sovranitetin kombëtar, por gjithashtu ka krijuar një situatë të pasigurt për marrëdhëniet me Brukselin. Nga ana tjetër, Shqipëria e cila ishte në të njejtën pozitë si RMV-ja, eci përpara duke hapur negociatat me BE-në.
