“Mbrojtje e hollë” e shtetit pranë Gjykatës së Strasburgut

Qeveria ka nisur procedurën për zgjedhjen e gjykatësit të ri në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, i cili duhet ta zëvendësojë Jovan Ilievskin, baxhanakun e ish-shefit të DSK-së, Sasho Mijallkov. Nga ana tjetër, vetëm tre punonjës të Byrosë për përfaqësimin e Maqedonisë së Veriut në Gjykatën Evropiane janë duke punuar në dhjetëra lëndë të parashtruara nga qytetarët kundër shtetit deri te gjykata në Strasburg, raporton Radio Evropa e Lirë, përcjell Portalb.mk.

Më 25 mars, Qeveria mori vendim për themelimin e Komisionit për përzgjedhjen e kandidatëve të Maqedonisë së Veriut për gjykatës në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ), me çka filloi procesi për pasardhësin e gjykatësit aktual nga shteti ynë në Strasburg, Jovan Ilievski.

Ilievski u bë gjykatës në Gjykatën Evropiane në shkurt të vitit 2017, ndërsa mandati i tij nëntëvjeçar përfundon në shkurt të vitit 2026. Gjykatësi vendos për paditë që vijnë nga të gjitha shtetet anëtare të Këshillit të Evropës, përfshirë këtu edhe Maqedoninë e Veriut, të cilat kanë ratifikuar Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut.

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut është kompetente për të vepruar në bazë të ankesave individuale ose ndërshtetërore, të të gjithë atyre paditësve të cilët janë të pakënaqur me proceset gjyqësore në vendet e tyre dhe i kanë shfrytëzuar të gjitha instancat ligjore në shtetet e tyre, kështu që si instancë të fundit parashtrojnë ankesë pranë GjEDNj-së.

Komisioni për përzgjedhjen e kandidatëve për gjykatës në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, kompetencat e të cilit janë: publikimi i shpalljes publike për përzgjedhjen e kandidatëve, kryerja e procedurës së përzgjedhjes dhe pas marrjes së mendimit nga Paneli Këshillëdhënës Ndërkombëtar i Ekspertëve të Këshillit të Evropës, në lidhje me plotësimin e kushteve nga kandidatët, dorëzon propozim për përzgjedhjen e tre kandidatëve për gjykatës.

Qeveria i është përgjigjur Radios Evropa e Lirë se Komisioni do të jetë kompetente për shpalljen publike për përzgjedhjen e kandidatëve, për të realizuar procedurën e përzgjedhjes.

“Pas marrjes së mendimit nga Paneli Ndërkombëtar Këshilldhënës i Ekspertëve të Këshillit të Evropës, nga pikëpamja nëse kandidatët i plotësojnë kushtet, dorëzon propozim për përzgjedhjen e tre kandidatëve për gjykatës. Këtë procedurë, si dhe pjesën e punës profesionale, administrative dhe teknike të Komisionit, e kryen Ministria e Punëve të Jashtme dhe Tregtisë së Jashtme”, sqarojnë nga Qeveria.

Ilievskit i përfundon mandati për 11 muaj dhe nuk ka të drejtë rizgjedhjeje.

Ish-gjykatësja në gjykatën në Strasburg, Margarita Caca Nikollovska, sqaron se procedura për zgjedhjen e gjykatësit të ri duhet të bëhet gjashtë muaj para përfundimit të mandatit të gjykatësit aktual Ilievski.

Procedura dikton që Komisioni duhet të zgjedhë tre nga aplikantët që plotësojnë kushtet, të cilët i dërgon në Këshillin e Evropës si kandidatë nga Maqedonia e Veriut.

Pastaj, në Këshillin e Evropës krijohet një Komision i cili zhvillon intervistat me këto kandidatë.

“Ekziston mundësia që tre kandidatët e vendosur nga shteti të mos pranohen si kandidatë, nëse nuk i plotësojnë kushtet. Atëherë shteti është i detyruar të dorëzojë kandidat tjetër. Pasi këta tre kandidatë të jenë pranuar nga Këshilli i Evropës, ata shkojnë para Komisionit, i cili zhvillon intervistat me kandidatët dhe e dorëzon mendimin deri te Parlamenti në Këshillin e Evropës. Nga këta tre, zgjidhet një gjykatës”, thotë për REL gjykatësja e mëparshme.

Sipas Caca Nikollovskës, sipas informacioneve të saj, disa institucione tashmë kanë pranuar kërkesë për nominimin e kandidatëve për Komisionin që duhet të kryejë përzgjedhjen në Maqedoninë e Veriut.

“Deri në zgjedhjen e një gjykatësi të ri, ai aktual do të mbetet gjykatës derisa të marrë pasardhës. Këtu ka lojë në shtet. Tani nuk e di se si do të sillet Këshilli i Evropës në lidhje me këtë çështje. Kjo është loja eventualisht, nëse shteti dëshiron ta lërë akoma. Në Maqedoni gjithçka është e mundur”, thotë Caca Nikollovska.

Zgjedhja e Jovan Ilievskit në vitin 2016 ishte e lidhur me baxhanakun e tij, ish-drejtori i Drejtorisë së Sigurisë dhe Kundërzbulimit, Sasho Mijallkovi dhe kështu u zgjodh gjykatës. Ai në këtë pozitë erdhi nga pozita e kreut të Prokurorisë për Krim të Organizuar dhe Korrupsion, i emëruar në kohën e ish-qeverisë së VMRO-DPMNE-së.

Edhe pse Natasha Gaber-Damjanovska i printe garës para Ilievskit me shumicë të ngushtë, megjithatë, Kuvendi Parlamentar me votim të fshehtë zgjodhi prokurorin Jovan Ilievski për gjykatës nga Maqedonia e Veriut në Gjykatën Evropiane.

“Dy vetë pa tre” e mbrojnë shtetin para Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

Ushtruese e detyrës së drejtoreshës, avokat dhe arkivist janë tre punonjësit e vetëm në Zyrën për Përfaqësimin e Maqedonisë së Veriut në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, e cila përfaqëson rastet kundër shtetit pranë gjykatës në Strasburg. Në kuadër të këtij trupi janë tre punonjës shtesë me kontratë mbi vepër, të cilët punojnë në proceset e koordinimit me institucionet shtetërore dhe përfaqësimit para gjykatës në Strasburg.

Gjykata zbaton Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Detyra e saj është të ndjekë nëse shtetet respektojnë të drejtat dhe dispozitat e përcaktuara nga Konventa Evropiane. Kur Gjykata sjell vendime, ato janë të detyrueshme për shtetet që janë subjekt i vendimeve të dhëna dhe duhet të veprojnë në pajtim me to.