Qyteti i Shkupit në krye me Arsovskën kampion në heshtje dhe mos-përfillje të kërkesave të gazetarëve
Qyteti i Shkupit, nën udhëheqjen e kryetares Danella Arsovska, është institucioni publik më i shquar për mosrespektimin e Ligjit për Qasje të Lirë në Informacione me Karakter Publik (LQLIKP) gjatë vitit 2024. Sipas raportit vjetor të Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacione me Karakter Publik, Qyteti i Shkupit nuk […]
Qyteti i Shkupit, nën udhëheqjen e kryetares Danella Arsovska, është institucioni publik më i shquar për mosrespektimin e Ligjit për Qasje të Lirë në Informacione me Karakter Publik (LQLIKP) gjatë vitit 2024. Sipas raportit vjetor të Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacione me Karakter Publik, Qyteti i Shkupit nuk ka vepruar sipas gjashtë vendimeve të Agjencisë, duke shkelur detyrimin ligjor për t’i siguruar qytetarëve dhe kërkuesve të informacionit qasje në dokumente publike, raporton Portalb.mk.
“Është e pashmangshme të përmenden mbajtësit e informacionit të cilët kanë detyrim ligjor të paraqesin njoftim në Agjenci për veprimet e ndërmarra pas vendimeve të marra nga Agjencia, me anë të të cilave ata urdhërohen të zbatojnë LQLIKP-në dhe të veprojnë sipas kërkesës në fjalë, ose lënda u kthehet për riveprim, ose janë të detyruar t’ia japin informacionin e kërkuar kërkuesit”, thuhet në raportin zyrtar të publikuar nga institucioni.
Nga gjithsej 213 vendime në favor të kërkuesve të informacionit gjatë vitit 2024, në 43 raste nuk është ndërmarrë asnjë veprim, ndërsa Shkupi udhëheq me listën e moszbatuesve.
Përveç Shkupit, raporti përmend edhe institucione të tjera që kanë injoruar nga një ose më shumë vendime të Agjencisë, si: Komuna e Karposhit, Komuna e Qendrës, Ministria e Kulturës, Agjencia e Postave, Shoqata e Avokatëve, Ministria e Punëve të Jashtme, si dhe disa shkolla, gjykata dhe ndërmarrje publike.
Mbajtësit e informacionit që nuk kanë vepruar sipas vendimeve të Agjencisë
Gjatë vitit 2024, nga 213 vendime që mbështetën ankesën, nuk u ndërmor asnjë veprim për plot 43 vendime të lëshuara nga Agjencia. Autoritetet publike të shkallës së parë që nuk vepruan sipas vendimeve të Agjencisë janë: Qyteti i Shkupit nuk veproi sipas 6 vendimeve të Agjencisë, ndërsa sipas 2 vendimeve të Agjencisë nuk vepruan këto institucione: Komuna e Karposhit, Komuna e Qendrës, Komuna e Ohrit, Komuna e Negotinës dhe Ministria e Kulturës.
Mbajtësit e mëposhtëm të informacionit që nuk vepruan sipas një vendimi të Agjencisë janë: Agjencia e postave, Kabineti i kryetarit të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë, Shoqata e Avokatëve të Republikës së Maqedonisë së Veriut, NP Ujësjellësi Kumanovë, Inspektorati Shtetëror për Mjedisin Jetësor, Inspektorati Shtetëror i Tregut, ISHP Klinika për Sëmundje Infektive dhe Gjendje Febrile, NP Vodna Kula Zrnovci, NP për Rrugë Shtetërore, NP Parku Kombëtar Galiçica, Ministria e Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës, Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria e Transportit dhe Lidhjeve, Prokuroria Themelore Publike Koçan, Shkolla Fillore “Marshall Tito” Strumicë, Gjykata Themelore Prilep, Këshilli Gjyqësor i Republikës së Maqedonisë së Veriut, Fakulteti i Mjekësisë Veterinare, Komuna e Dollnenit, Komuna e Velesit, Komuna e Tetovës, Komuna e Kavadarit, VMRO-DPMNE, NPK Strumicë, Gjykata Themelore Civile, Ndërmarrja e Transportit Publik “Shkupi” dhe Oda e Stomatologjisë e Maqedonisë.
Problem më vete mbetet edhe praktika e kundërshtimit të vendimeve të Agjencisë nga ana e vetë institucioneve publike, të cilat, në vend që të zbatojnë vendimet, i padisin ato në Gjykatën Administrative. “Midis tyre janë Qyteti i Shkupit, Agjencia e Postave dhe Ministria e Financave”, thekson raporti. Vetëm Qyteti i Shkupit ka ngritur katër padi të tilla gjatë vitit 2024.
“Jo më pak e rëndësishme është “praktika” negative e disa mbajtësve të informacionit të cilët, në vend që të veprojnë sipas vendimeve të Agjencisë, marrin vendimet e tyre në kundërshtim me vendimet e Agjencisë, ose ngrenë padi kundër vendimeve të Agjencisë. Midis tyre janë Qyteti i Shkupit, Agjencia e Postave dhe Ministria e Financave”, thuhet në raport.
Agjencia nisi procedura kundërvajtëse kundër disa zyrtarëve te mbajtësit e informacionit, ndërsa kundër disa prej tyre nuk u nis asnjë procedurë kundërvajtëse për shkak se u iniciuan mosmarrëveshje administrative. Nuk u iniciua asnjë procedurë kundërvajtjeje as kundër disa zyrtarëve të cilët, me iniciativën e tyre, i paraqitën Agjencisë prova se kishin ndërmarrë gjithçka të nevojshme brenda fushëveprimit të tyre të punës, por njësitë organizative që në fakt krijuan ose disponojnë me informacionin e kërkuar nuk ua paraqitën të njëjtën atyre që të publikohej ose ndërmjetësohej/dorëzohej kërkuesit të informacionit.
Statusi i rasteve të padive
Gjatë vitit 2024, u kundërshtuan gjithsej 15 vendime të Agjencisë. Shtatë konteste administrative u iniciuan nga mbajtësit e informacionit, përkatësisht: katër nga Qyteti i Shkupit dhe nga një nga Agjencia e Postave, Ministria e Financave dhe Komuna e Strugës. Tetë paditë e mbetura u ngritën nga kërkues informacioni që mbetën të pakënaqur me vendimet e marra nga Agjencia, shtatë nga persona fizikë dhe një nga një person juridik.
“Gjykata Administrative, duke vepruar mbi paditë e ngritura para kësaj Gjykate, veproi kundër vendimeve të Agjencisë të miratuara në vitin 2024 në dymbëdhjetë raste dhe miratoi vendime me të cilat shtatë padi të paditësve/mbajtësve të informacionit u rrëzuan si të papranueshme, një padi e paditësit/kërkuesit të informacionit u rrëzua si e parregullt dhe e pabazuar, katër padi të kërkuesve/paditësve të informacionit u rrëzuan, dhe vendimet e Agjencisë u konfirmuan. Pas tre padive të mbetura të ngritura nga 25 kërkues informacioni, procedura para Gjykatës Administrative është duke vazhduar. Ankesat kundër 12 vendimeve të Gjykatës Administrative u paraqitën në Gjykatën e Lartë Administrative nga katër ankimues/mbajtës informacioni dhe dy ankimues/kërkues informacioni”, thuhet në raport.
Gjykata Administrative veproi mbi 20 padi të ngritura kundër vendimeve të Agjencisë të miratuara në vitet e mëparshme, njëmbëdhjetë nga paditësit/mbajtësit e informacionit dhe nëntë nga paditësit/kërkuesit e informacionit, nga të cilët shtatë janë persona fizikë dhe dy janë persona juridikë.
“Me katërmbëdhjetë vendime të lëshuara, Gjykata Administrative i hodhi poshtë si të pabazuara kërkesat për anulimin e vendimit të Agjencisë, duke i konfirmuar vendimet e Agjencisë si të sakta, me një situatë faktike të vërtetuar saktë dhe të miratuara në bazë të ligjit. Me katër nga vendimet e dhëna rrëzohen paditë. Gjykata Administrative mbështeti vetëm dy (2) padi, duke i kthyer çështjet për rishqyrtim dhe veprim nga Agjencia”, thekson raporti.
Pas ankesave të paraqitura kundër vendimeve të Gjykatës Administrative, në lidhje me ushtrimin e të drejtës për qasje të lirë në informacion publik, në vitin 2024 veproi edhe Gjykata e Lartë Administrative, ndaj së cilës u paraqitën gjithsej njëmbëdhjetë ankesa nga paditësit që mbetën të pakënaqur me veprimet e Gjykatës Administrative, përkatësisht: shtatë nga mbajtësit dhe katër nga kërkuesit e informacionit, nga të cilat tre nga personat fizikë dhe një nga një person juridik. Në shtatë raste, procedura para Gjykatës së Lartë Administrative është ende në vazhdim, me tre vendime të Gjykatës së Lartë Administrative ankesat pranohen dhe çështja kthehet për rigjykim para Gjykatës Administrative, e cila, nga ana tjetër, duke vepruar në dy prej këtyre rasteve, ka miratuar vendime me të cilat i ka rrëzuar pretendimet e paditësve, dhe në rastin e tretë procedura është duke vazhduar. Pas një apelimi nga kërkuesi i informacionit në lidhje me shpenzimet, Gjykata e Lartë Administrative nxori një vendim duke mbështetur aneksat e apeluesit në lidhje me shpenzimet e procedurës.
“Ashtu si në vitet e kaluara, edhe në këtë vit raportues, midis mosmarrëveshjeve administrative të iniciuara, pati edhe padi të ngritura nga mbajtësit e informacionit, përkatësisht shtatë nga gjithsej pesëmbëdhjetë (mosmarrëveshje administrative. Agjencia vazhdoi t’i theksonte gjykatës se mbajtësit, në përputhje me Ligjin për Procedurën e Përgjithshme Administrative (LPPA) dhe Ligjit për Konteste Administrative (LKA), nuk kanë legjitimitet aktiv, domethënë, ata nuk mund të demonstrojnë mbrojtje të interesit të tyre ligjor para Gjykatës Administrative sepse, si organ i shkallës së parë, ata vendosen në rolin e vendimmarrësve mbi të drejtat, interesat dhe detyrimet e kërkuesve të informacionit, duke neglizhuar interesin publik dhe karakterin e kërkesave të paraqitura për qasje në informacion. Vlen të përmendet se Gjykata Administrative i rrëzoi këto padi, të cilat kanë qëllimin e vetëm të kufizimit dhe vonimit të aksesit në informacionin publik të kërkuar, si të papranueshme. Kjo do të thotë që thirrjet e Agjencisë për të ndaluar praktikën e veprimit sipas padive të ngritura nga autoritetet publike, si organe të shkallës së parë në procedurën për qasje në informacion publik, kanë dhënë fryte, dhe për të marrë vendime konsistente duke i refuzuar si të papranueshme paditë e ngritura nga paditësit/mbajtësit e informacionit, duke mbrojtur njëkohësisht rolin e Agjencisë si organ i shkallës së dytë në veprimin në fushën e qasjes së lirë në informacion publik, dhe duke ndërtuar kështu transparencën e institucioneve, si një nga kushtet më të rëndësishme për realizimin e dëshirave për ndërtimin e një të ardhmeje evropiane në këtë rajon”, thuhet në raport.
Kujtojmë se Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK) në seancë të mbajtur më 15 prill ka identifikuar “rreziqet rregullatore” në Ligjin për Qasje të Lirë në Informacione Publike. Rekomandohet rishikimi i nenit që rregullon detyrimin për publikimin e të gjithë dokumentacionit të prokurimit publik në përputhje me Ligjin e Prokurimit Publik, i cili parashikon publikimin e dokumenteve përkatëse, si dhe saktësimin e mëtejshëm të procedurës për përcaktimin e përfundimit të funksionit të Drejtorit të Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacionet Publike dhe zëvendësit të tij.
Përndryshe, e drejta për qasje të lirë në informacion me karakter publik është përfitim themelor demokratik dhe një mjet për gazetarët, e sidomos për gazetarët investigativë, gjatë punës së tyre për zbulimin e keqpërdorimit me pushtetin.
- Sa rrogë merr një ministër, drejtor apo funksionar i caktuar?
- Sa para kanë shpenzuar deputetët për shpenzimet e udhëtimit?
- Sa vendime gjyqësore janë marrë për dhunë në familje?
- Sa kushtojnë dekorimet e Vitit të Ri për çdo qytet të vendit?
Këto janë vetëm disa nga pyetjet që qytetarët mund t’i përdorin dhe të marrin përgjigje duke e përdorur Ligjin për Qasja të Lirë në Informatat me Karakter publik. Çdo institucion që disponon me para publike, sipas ligjit, është i detyruar t’u përgjigjet kërkesave të parashtruara të qytetarëve, organizatave joqeveritare, gazetarëve dhe të gjithë personave fizikë dhe juridikë brenda 20 ditëve.
- LEXO: Sa rrogë merr një ministër, drejtor apo funksionar? Qasja në informata e penguar me padi gjyqësore, jotransparencë dhe heshtje
Kujtоjmë se në nëntor të vitit të kaluar (2024), Regjistri Qendror për disa muaj e ndaloi praktikën e qasjes së lirë të gazetarëve.
