Farmacitë në Ballkan: Maqedonia udhëheq, Shqipëria dhe Kosova në mesataren rajonale

Sektori farmaceutik është një komponent kyç i sistemit shëndetësor dhe një tregues i aksesit të qytetarëve në barnat esenciale. Maqedonia e Veriut, me rreth 1,150 barnatore të regjistruara për një popullsi prej afërsisht 1.8 milionë banorësh, rezulton të ketë një dendësi shumë të lartë barnatoresh në kokë banori, duke tejkaluar jo vetëm shtetet fqinje, por edhe shumicën e vendeve të Bashkimit Evropian, shkruan Flaka në temën ditore.

Krahasim rajonal dhe evropian: Numri i barnatoreve për 100,000 banorë

Shteti	Popullsia (mln)	Nr. i barnatoreve	Barnatore për 100,000 banorë
Maqedonia e Veriut	1.8	1,150	≈ 64
Shqipëria	2.7	~900	≈ 33
Kosova	1.8	~650	≈ 36
Serbia	6.6	~2,600	≈ 39
Mali i Zi	0.6	~300	≈ 50
Kroacia	3.9	~1,200	≈ 31
Bullgaria	6.4	~3,800	≈ 59
Greqia	10.4	~10,000	≈ 96
Gjermania	84	~18,000	≈ 21
Franca	68	~21,000	≈ 31
Italia	59	~19,000	≈ 32

Të dhënat për disa vende janë të përafërta dhe bazuar në statistika nga vitet e fundit. Disa ndryshime mund të ndodhin për shkak të metodologjive të ndryshme të regjistrimit të barnatoreve.

Çfarë e dallon Maqedoninë e Veriut?

1. Treg i liberalizuar
   • Nuk ka një kufizim të detyrueshëm ligjor për një barnatore për çdo X banorë, ndryshe nga shumë vende të BE-së.
   • Mungesa e rregullimit ka sjellë mbingopje të tregut, veçanërisht në qytete të mëdha si Shkupi, Tetova dhe Prilepi.
2. Fitimprurja dhe vetëpunësimi
   • Barnatoret janë një biznes i sigurt, që shpesh shërben edhe si formë vetëpunësimi për farmacistët dhe investim për mjekët dhe familjarët e tyre.
3. Mungesë inspektimesh dhe kontrolli
   • Inspektimet janë të rralla dhe shpesh të ndikueshme nga faktorë politikë ose lokalë.
   • Ka raste të mbivendosjes së barnatoreve brenda të njëjtës lagje apo rrugë.

Rasti i Shqipërisë dhe Kosovës

Shqipëria

• Ka rreth 900 barnatore për 2.7 milionë banorë – që është mesatarisht 1 barnatore për çdo 3,000 banorë.
• Kjo shifër është më e kontrolluar sesa në Maqedoninë e Veriut, por ka shqetësime për mungesë mbikëqyrjeje, sidomos në zonat rurale.
• Ligji kërkon distancë dhe kriter teknik, por zbatimi shpesh është problematik.

Kosova

• Me rreth 650 barnatore për 1.8 milionë banorë, ka dendësi të ngjashme me Shqipërinë.
• Raportet tregojnë për hapje të shpejtë dhe të lehtë të barnatoreve, por pa standarde të qarta për kërkesën reale në treg.
• Ligji lejon barnatore çdo 500 metra, por nuk ka kufizim mbi numrin për banorë.

Modeli i vendeve të BE-së: Çfarë mund të mësohet?

• Spanja, Franca dhe Gjermania zbatojnë kritere të rrepta për hapje të barnatoreve:
  • P.sh. në Francë: 1 barnatore për çdo 2,500–3,000 banorë, me përjashtim të zonave të izoluara.
  • Në shumë vende kërkohet konkurs publik për licencë, që do të thotë jo çdokush mund të hapë barnatore në mënyrë të lirë.
• Qasja është më e rregulluar, duke mbrojtur cilësinë dhe qëndrueshmërinë e shërbimit.

Midis liberalizimit dhe mbikëqyrjes

Maqedonia e Veriut ka një nga raportet më të larta të barnatoreve për kokë banori në rajon dhe Evropë – një tregues i një tregu të liberalizuar dhe të pambikëqyrur mjaftueshëm.
Ndërkohë që kjo rrit qasjen e qytetarëve në barnat dhe shërbimet farmaceutike, krijon edhe rreziqe për mbingopje, ulje të cilësisë, shkelje të ligjit, dhe praktika jolojale tregtare.

Krahasimi me vendet si Shqipëria dhe Kosova tregon se Maqedonia është një rast ekstrem i liberalizimit, ndërsa modelet e BE-së ofrojnë shembuj të një rregullimi më të ekuilibruar.

Rekomandime nga Flaka për politikëbërësit

• Vendosja e kufizimeve numerike të barnatoreve për kokë banori.
• Rishikim i distancave minimale dhe planifikim farmaceutik sipas nevojave të komunitetit.
• Rritje e inspektimeve dhe forcim i transparencës në dhënien e licencave.
• Hartimi i një strategjie kombëtare për farmaceutikë, që garanton shërbime të barabarta për të gjithë qytetarët – në qytete dhe në fshatra.

The post Farmacitë në Ballkan: Maqedonia udhëheq, Shqipëria dhe Kosova në mesataren rajonale appeared first on Flaka, në çdo lajm... .