Ndryshimet skandaloze në Kodin Penal, gjyqtarët kushtetues të ndarë me vlerësimet e tyre ende nuk kanë votuar
Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë së Veriut vijon diskutimin për nismën për ndryshimet në Kodin Penal që përfshin uljen e dënimeve për zyrtarët, gjë që shkaktoi reagime dhe mendime kontradiktore për kushtetutshmërinë e ligjit, shkruan Portalb.mk. Shumica e gjyqtarëve mendojnë se duhet të inicohet një procedurë sepse ligji është i dëmshëm dhe ka pasoja të mëdha, […]
Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë së Veriut vijon diskutimin për nismën për ndryshimet në Kodin Penal që përfshin uljen e dënimeve për zyrtarët, gjë që shkaktoi reagime dhe mendime kontradiktore për kushtetutshmërinë e ligjit, shkruan Portalb.mk.
Shumica e gjyqtarëve mendojnë se duhet të inicohet një procedurë sepse ligji është i dëmshëm dhe ka pasoja të mëdha, por disa prej tyre argumentuan se nuk është në juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese të vendosë për procedurën e miratimit të ligjit në Kuvend.
Gjyqtarja Elizabeta Dukovska, duke e sqaruar raportin në fillim të seancës së dytë të Gjykatës Kushtetuese, theksoi se pretendimet e parashtruesit janë të pabazuara dhe propozoi që gjykata ta refuzojë iniciativën.
Ajo theksoi se edhe ajo si qytetare ka mendimin e saj për dëmet e ndryshimeve, por, siç tha, “kur hyj dhe e vesh mantelin, veproj si gjyqtare kushtetuese dhe vlerësimi im për kushtetutshmërinë e një ligji të caktuar është në përputhje me Kushtetutën”.
Gjyqtarja Ana Pavlova Daneva kundërshtoi Ligjin për ndryshimin e Kodit Penal, duke e cilësuar atë si të dëmshëm për rendin juridik të vendit. Sipas saj, ndryshimet janë një politikë penale e keqe, joparimore, një ligj jokushtetues si nga aspekti ligjor formal ashtu edhe nga ai material.
“Argumenti i dytë pse unë besoj se duhet të inicohet një procedurë është fakti se nuk mund të pretendojmë se Gjykata Kushtetuese nuk është kompetente për të vlerësuar procedurën për miratimin e një ligji në Kuvend, sepse ajo procedurë në vetvete është kushtetutshmëria formale e një ligji”, tha ajo.
Edhe gjyqtari Osman Kadriu ka theksuar se ka pasur shkelje të rëndë të kushtetutshmërisë.
“Me ndryshimet, autorëve të këtyre krimeve u është dhënë amnisti e fshehur. Atëherë lind pyetja, nëse i falim këta autorë që mbajnë poste publike, si duhet të sillemi me personat e tjerë të dënuar për krime ordinere”, tha Kadriu.
Ai shtoi se miratimi i ndryshimeve në Kodin Penal dhe politika penale e vendosur në këtë mënyrë për krimet e kryera nga bartësit e funksioneve publike prishi themelet ligjore të rendit kushtetues të vendit deri në shkallën e shpërbërjes së tij.
“Në sistemin juridik të vendit është bërë anarki juridike, ligji është kapur, ligji është në krizë juridike. Kjo është fatkeqësi juridike, ky ligj siç është dekretuar dhe me këto pasoja katastrofike është në kundërshtim dhe në kundërshtim me masat e marra nga shteti për luftimin e krimit dhe korrupsionit, shtoi Kadriu.
Ai u shpreh konciz që të mos pranohet propozimi për mosfillimin e procedurës për ndryshimet në Kodin Penal, domethënë, siç tha ai, gjykata të guxojë të marrë vendimin e duhur, duke marrë parasysh pasojat që ka krijuar dhe po krijon ky ligj.
Sipas tij, është e papranueshme që një ligj i dëmshëm të jetë kushtetues dhe nëse vendosin të nisin procedurat, do të jetë një hap përpara.
Gjyqtarja Jadranka Dabiq Anastasovska e mbështeti argumentin e Kadriut, duke theksuar se amendamentet cenojnë bazat ligjore të rendit kushtetues të vendit. Ndërkohë për gjyqtarin Fatmir Skender nuk ka asnjë shkelje të përcaktimeve të Kushtetutës në këtë çështje.
Kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Darko Kostadinovski, ka shprehur qëndrim diametralisht të kundërt për pretendimet në raport.
Sipas tij, ky ligj në tërësi është aq i dëmshëm sa ka shkaktuar dëme të pariparueshme.
Cilido qoftë vendimi ynë, dyshoj se dëmi mund të riparohet. Kuvendi shkeli pluralizmin politik. Ky ligj nuk është gjë tjetër veçse një shfaqje pushteti, arrogancë. Detyra e deputetëve është të përfaqësojnë interesat e qytetarëve, të cilat në këtë rast nuk janë të barabarta. Ndryshimet kishin një qëllim, por nuk është ajo që po kërkojnë qytetarët”, tha Kostadinovski.
Gjyqtarja Dobrila Kacarska kujtoi deklaratën e saj kur u miratuan amendamentet se si qytetare, siç tha ajo, nuk pajtohet fare me ndryshime të tilla në Kodin Penal. Sipas saj, mes deputetëve ka pasur një lloj marrëveshjeje. Por, siç theksoi ai, nuk beson se Gjykata Kushtetuese është ajo që duhet të thotë se cilat duhet të jenë dënimet.
“Si gjyqtare e Gjykatës Kushtetuese, besoj se nuk jam unë ai që duhet të them se cilat duhet të jenë gjobat, nëse Kuvendi do t’i rrisë apo do t’i ulë. Se si është miratuar ky ligj, a ka qenë me flamur evropian, fatkeqësisht nuk është kompetencë e Gjykatës Kushtetuese”, tha ajo.
Lidhur me pretendimet se janë bërë dëme të pariparueshme, ajo theksoi se nuk duhet fajësuar deputetët, por fajin, siç tha ajo, e kanë gjyqtarët që lejuan që procedura të zgjasë pesë apo gjashtë vjet.
Gjyqtarja Tatjana Vasiq Bozaxhieva theksoi se ndryshimet në Kodin Penal kanë ngritur dyshime dhe kanë krijuar përshtypjen se ka drejtësi selektive.
“Vetë procedura që përjashton opinionin ekspert ka ngritur dyshime për synimet e ligjvënësit, pasi pa hapur një diskutim të gjerë, ai i solli ndryshimet në një procedurë shumë të shkurtër me përjashtim të ekspertëve të fushës. Nëse vendosim ta anulojmë, duhet të mendojmë se në cilin drejtim”, tha ajo.
Sa i përket abstraktit, ai tha se është shkruar në mënyrë profesionale, por theksoi se Gjykata Kushtetuese është ajo që duhet të vlerësojë anën formale të ligjeve.
“Unë besoj se Gjykata Kushtetuese është kontrolluese e të tri pushteteve, e funksionimit të tyre dhe se në atë rol, dikush duhet të vlerësojë realisht anën formale, pra procedurat nëpër të cilat miratohen ligjet. Unë dua ta shoh Gjykatën Kushtetuese në një rol të tillë. “Nuk kam asnjë dyshim se ligji është i dëmshëm”, tha Bozaxhieva.
Gjyqtari Naser Ajdari tregoi se sipas tij ligji është i dëmshëm dhe është miratuar në një procedurë të papërshtatshme, por shtoi se nuk është në kompetencën e tyre të vlerësojnë mënyrën e adoptimit.
“Praktika gjyqësore në atë pjesë thotë se nuk është në domenin tonë të vlerësojmë mënyrën se si miratohen ligjet”, tha ai.
Diskutimi vazhdoi me argumente për mendimet e tyre për shtrirjen e veprimeve të tyre si dhe për pasojat dhe zgjidhjet e mundshme nëse merret vendim për fillimin e procedurës. Votimi i nismës është caktuar pas përfundimit të debatit për pikat e mbetura nga seanca e sotme.
Me ndryshimet në Kodin Penal, asnjë zyrtar nuk përballet me dënim më të lartë se 5 vjet burg, nëse keqpërdorë detyrën. Gjithashtu, të gjitha aktet e shpërdorimit të shërbimit të kryera para vitit 2013 iu nënshtruan vjetërsimit (më parë vjetërsimi absolut ishte 40 vjet, ndërsa tani 10).
Kjo ndikoi më shumë në rastet e ish- Prokurorisë Speciale Publike, “TNT”, “Talir”, “Talir 2”, “Thesari”, “Tarifa”, “Dizajni”, “Toplik”, “Titanik”, “Titanik 2”, “Shkallët spanjolle”, “Target-Fortesa” dhe të tjera.
Kujtojmë se, ministria e Drejtësisë njoftoi më 31 tetor 2024 se është hartuar Kodi i ri Penal (KP). Dokumenti është përkthyer në anglisht dhe është dorëzuar për mendim në Komisionin Evropian (KE). Pasi KE të prononcohet për përmbajtjen e Kodit Penal, nëse nuk ka kundërshtime, dokumenti do të shkojë në procedurë qeveritare dhe më pas në Kuvend, ku duhet një shumicë e thjeshtë për t’u miratuar.
