Agjencia e BE-së: Të drejtat elementare të njerëzve kërcënohen në të gjithë Evropën
Të drejtat elementare të njerëzve kërcënohen në të gjithë Evropën. Kjo është për shkak të rritjes së niveleve të varfërisë, kërcënimeve të vazhdueshme ndaj demokracisë, racizmit të përhapur dhe sfidave që ndodhin në kontekstin e migracionit, thotë Raporti i të Drejtave Themelore të FRA-së për 2024. Këto kërcënime theksojnë nevojën për të siguruar mbrojtje të […]
Të drejtat elementare të njerëzve kërcënohen në të gjithë Evropën. Kjo është për shkak të rritjes së niveleve të varfërisë, kërcënimeve të vazhdueshme ndaj demokracisë, racizmit të përhapur dhe sfidave që ndodhin në kontekstin e migracionit, thotë Raporti i të Drejtave Themelore të FRA-së për 2024. Këto kërcënime theksojnë nevojën për të siguruar mbrojtje të fortë dhe të qëndrueshme të të drejtave themelore në të gjithë BE-në, veçanërisht për njerëzit në situata të cenueshme. Raporti sugjeron se si politikëbërësit dhe shoqëria civile mund të punojnë së bashku për të kundërshtuar kërcënimet e përjashtimit social dhe për të mundësuar një shoqëri më të barabartë dhe më të drejtë për të gjithë, transmeton Portalb.mk.
Raporti i të Drejtave Themelore të FRA-së për vitin 2024 fokusohet në zhvillimet dhe boshllëqet kryesore në mbrojtjen e të drejtave themelore në BE në vitin 2023.
Ato përfshijnë:
Rritjen e varfërisë: Rritja e kostove të energjisë dhe të jetesës kanë shtyrë 1 në 5 njerëz në të gjithë BE-në në varfëri. Pavarësisht masave kombëtare për reduktimin e varfërisë, fëmijët dhe familjet e cenueshme, si ato në familjet me një prind, romët dhe migrantët, janë më të rrezikuarit.
Rregullat e reja të migracionit ofrojnë mbrojtje më të fortë të të drejtave në kufijtë e BE-së, por gjithashtu ngrenë rreziqe të reja: në vitin 2024, BE ra dakord me rregulla të reja për migracionin dhe azilin për të përpunuar kërkesat për azil në kufijtë e BE-së në mënyrë më efikase. Rregullat e reja për monitorimin e të drejtave themelore, mbrojtjen e fëmijëve dhe një detyrë e qartë për të hetuar të gjitha raportet e konfirmuara të shkeljeve të të drejtave ofrojnë mundësi për të përmirësuar përputhjen me të drejtat themelore, nëse zbatohen plotësisht. Në vitin 2023, mbi 4,000 njerëz vdiqën ose u zhdukën në det, numri më i lartë në pesë vjet.
Kërcënimet për demokracinë: ndërhyrjet e tepërta të shtetit, veçanërisht kundër të drejtave të lirisë së organizimit, tubimeve paqësore dhe shprehjes, kanë kërcënuar hapësirën për shoqërinë civile. Kjo, e kombinuar me mungesën e angazhimit kuptimplotë në çështjet publike dhe keqinformimin, po minon demokracinë në të gjithë Evropën.
Intoleranca në rritje: Intoleranca po rritet në të gjithë Evropën, duke prekur shumë grupe, duke përfshirë myslimanët, njerëzit me origjinë afrikane, romët dhe emigrantët. Keqinformimi dhe platformat online kanë përkeqësuar qëndrimet raciste dhe të polarizuara.
Zgjerimi i ndarjes digjitale: Rritja e përdorimit të inteligjencës artificiale (AI) dhe digjitalizimi i shërbimeve publike rrezikon të lërë pas grupe vulnerabël si të moshuarit, njerëzit me aftësi të kufizuara, të pastrehët dhe romët. Zhvillimet legjislative, duke përfshirë Ligjin e BE-së për IA dhe Ligjin për Shërbimet Digjitale, si dhe Konventën e Këshillit të Evropës për Inteligjencën Artificiale, synojnë të adresojnë disa nga këto sfida.
Për të përballuar sfida të tilla, FRA i bën thirrje BE-së dhe vendeve të BE-së që:
Askush të mos lihet anash: sigurohuni që masat për reduktimin e varfërisë dhe energjinë, duke përfshirë ndihmën sociale dhe strehimin, të arrijnë grupet e cenueshme.
Të forcohen masat mbrojtëse të të drejtave themelore në kufi: praktika më të mira kërkimi dhe shpëtimi për të shpëtuar jetë në det. Sigurimi i kushteve më të sigurta të përpunimit për të ardhurit e rinj dhe vendosja e mbikëqyrjes së pavarur të të drejtave në kufijtë e jashtëm të BE-së.
Mbroni shoqërinë civile: monitoroni dhe vini re kufizimet e hapësirës civile. Merrni masa për të mbrojtur mbrojtësit e të drejtave të njeriut dhe lirinë e medias. Thirrja sistematike e ekspertizës së shoqërisë civile, duke lënë kohë të konsiderueshme për konsultime efektive.
Merrni një qëndrim të fortë kundër të gjitha formave të racizmit dhe intolerancës përkatëse: Njohni dhe kundërshtoni racizmin sistematik dhe të rrënjosur thellë dhe intolerancën e lidhur me të në shoqëritë tona. Vazhdoni të monitoroni dhe mblidhni të dhëna të bazuara në prova për t’u ushqyer me ligjet dhe politikat e BE-së dhe kombëtare mbi antiracizmin. Siguroni një hapësirë më të sigurt në internet për të gjithë dhe veproni kundër urrejtjes në internet.
“Polarizimi në të gjithë Evropën po çon në intolerancë të përhapur, duke krijuar shoqëri të ndara me shumë grupe që vuajnë. Rritja e varfërisë dhe kërcënimet ndaj demokracisë nxisin më tej pasigurinë dhe tensionet sociale. Por Evropa ka gjithashtu një bazë të fortë të të drejtave të njeriut që mund të udhëheqë veprimet tona. Ne të gjithë duhet të bashkohemi dhe të punojmë me të gjitha forcat për të siguruar një të ardhme të sigurt dhe gjithëpërfshirëse që respekton të drejtat e të gjithëve, ku secili ndihet i sigurt për të qenë ai që është”, tha Drejtoresha e FRA, Sirpa Rautio.
Liria e shprehjes: sulmet, paditë dhe ndërhyrja e shtetit
Raporti kërkon që ligjet kundër shpifjes duhet të hartohen në mënyrë që të mos mbytet liria e shprehjes. Shtetet gjithashtu duhet të krijojnë një mjedis të favorshëm për pjesëmarrje në debatin publik dhe të sigurojnë që njerëzit të mund të shprehin idetë pa frikë.
“Kjo përfshin marrjen e masave mbrojtëse kundër sulmeve të palëve të treta, duke përfshirë sulmet ndaj gazetarëve qytetarë, blogerëve dhe aktivistëve të mediave sociale, dhe të tjerëve që përdorin media të reja. Sulmet dhe kërcënimet ndaj gazetarëve Sulmet e drejtpërdrejta dhe kërcënimet ndaj gazetarëve kanë ndodhur në shtete të ndryshme anëtare në vitin 2023; këto gjurmohen në një sërë platformash, duke përfshirë Platformën e Sigurisë së Gazetarëve të Këshillit të Evropës”, thuhet në raport.
Në këtë kontekst, këtu është përmendur edhe rasti i vendimit të gjykatëses Jovanka Spirovska Paneva, e cila shpalli aktgjykimin lidhur me padinë për përgjegjësi civile për fyerje dhe shpifje nga Koço Angjushev, ish-zëvendëskryeministër në Qeverinë e RMV-së. Padia ishte kundër Laboratorit të Reporterëve Hulumtues (IRL) dhe kryeredaktores Sashka Cvetkovska.
Shoqatat e gazetarëve konsideruan se aktgjykimi paraqet një disfatë, e cila e vendos interesin privat të një biznesmeni të fuqishëm para interesit publik dhe interesit të qytetarëve dhe nuk u mor parasysh parimi i një pragu më të lartë të tolerancës ndaj kritikave që duhet të ekzistojë tek personat pubik, veçanërisht ata që mbanin poste të larta publike.
“Në të njëjtën kohë, shoqëria civile shprehu shqetësimin për një vendim gjykate në Maqedoninë e Veriut që zbuloi se një shoqatë që merrej me gazetari hulumtuese nuk konsiderohej të ishte pjesë e medias dhe se personi që publikoi historinë nuk ishte gazetar. Prandaj, ato nuk u mbuluan nga mbrojtja që u ofrohej mediave dhe gazetarëve nën lirinë e shprehjes. Kjo përkundër faktit se gazetaria është e përcaktuar funksionalisht (d.m.th. se kushdo që kryen aktivitetet e kërkuara mund të jetë gazetar)”, thuhet në raportin e FRA-së.
Kujtojmë se raporti i vitit të kaluar i Agjencisë së BE-së për të drejtat themelore (FRA) zbuloise “njerëzit me ngjyrë lëkure më të errët” në disa vende që konsiderohen mjaft demokratike përballen me racizëm të paparë në Evropë. Nga bankat e shkollës e deri te tregu i punës, banimi dhe shëndetësia, “njerëzit e racës së zezë” përballen me diskriminim të përhapur dhe të pamëshirshëm. Raporti nxori në pah, siç u shpreh atëkohë kreu u Agjencisë, nivele “të turpshme” të racizmit në Evropë. Raporti zbuloi se njerëzit me origjinë afrikane në mënyrë rutinore përballen me diskriminim racor, ngacmim dhe dhunë në të gjitha aspektet e jetës së tyre kudo që jetojnë.
