Deklarata e Samitit BE – Ballkan Perëndimor fton për zbatimin e marrëveshjes së Brukselit dhe aneksin e Ohrit

Bashkimi Evropian ka publikuar deklaratën pas Samitit të mbajtur me liderët e Ballkanit Perëndimor të mërkurën në Bruksel.

Në deklaratë thuhet se partneriteti strategjik mes BE-së dhe Ballkanit Perëndimor është më i rëndësishëm se kurrë dhe se e ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në BE.

Deklarata e plotë:

Ne, udhëheqësit e Bashkimit Evropian (BE) dhe të shteteve anëtare të tij, në konsultim me partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor, arritëm sot në konkludimin e mëposhtëm:

1. Në kontekstin e ndryshimit rrënjësor të situatës gjeopolitike globale, lufta e agresionit të
Rusisë kundër Ukrainës dhe konflikti në Lindjen e Mesme, dhe në fillimin e ciklit të ri të
udhëheqjes së BE-së, partneriteti strategjik midis Bashkimit Evropian dhe Ballkanit
Perëndimor është më i rëndësishëm se kurrë.

2. Ne ndajmë një të ardhme të përbashkët dhe përballemi me sfida urgjente që mund t’i
kapërcejmë vetëm së bashku. Ne kemi detyrimin ndaj qytetarëve tanë që të ndërtojmë një të
ardhme paqeje dhe prosperiteti, të bazuar në parime dhe vlera të përbashkëta dhe në interesa
të përbashkëta.

3. E ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në Bashkimin tonë. Ne rikonfirmojmë edhe një herë
angazhimin tonë të plotë dhe të qartë ndaj perspektivës së anëtarësimit të Ballkanit
Perëndimor në Bashkimin Evropian.

4. Zgjerimi është një investim gjeostrategjik në paqe, siguri, stabilitet dhe prosperitet, siç
thuhet në Deklaratën e Granadës. Ka një dinamizëm të ri në procesin e zgjerimit dhe progres
të dukshëm që nga Samiti ynë i fundit. Përshpejtimi i procesit të anëtarësimit, bazuar në
reformat e besueshme të partnerëve, kushtëzimin e drejtë dhe rigoroz dhe parimin e meritave
të veta, është në interesin tonë të përbashkët.

5. BE-ja mirëpret vendosmërinë e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për të respektuar dhe për
t’u përkushtuar ndaj vlerave dhe parimeve thelbësore evropiane, në përputhje me të drejtën
ndërkombëtare dhe angazhimin e ritheksuar ndaj përparësisë së demokracisë, të drejtave dhe
vlerave themelore dhe sundimit të ligjit. Sundimi i ligjit, liria e shprehjes, media e pavarur
dhe pluraliste, barazia gjinore dhe një rol i fuqishëm i shoqërisë civile janë vendimtare për të
garantuar funksionimin e demokracisë. Në këtë aspekt, veprimet do të flasin më shumë se
fjalët pasi partnerët marrin përgjegjësitë dhe zbatojnë reformat e nevojshme, veçanërisht në
fushën e aspekteve bazë. BE-ja u bën gjithashtu thirrje partnerëve të garantojnë të drejtat
dhe trajtimin e barabartë të personave që u përkasin pakicave. Ne do të vazhdojmë të
mbështesim përpjekjet e partnerëve tanë për të luftuar krimin e organizuar dhe korrupsionin.

6. Konteksti gjeopolitik në Evropë kërkon unitet dhe solidaritet nga të gjithë ne, në mbështetje
të fortë të Ukrainës dhe në mbrojtje të rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Qëndrimi
së bashku me BE-në është një shenjë e qartë e orientimit strategjik të partnerëve tanë të
Ballkanit Perëndimor. BE-ja do të vazhdojë të investojë në multilateralizëm dhe do të
bashkëpunojë me partnerët për të mbrojtur dhe respektuar rendin ndërkombëtar. Në këtë
drejtim, ne përgëzojmë ata partnerë të Ballkanit Perëndimor që tashmë janë përshtatur
plotësisht me CFSP-në e BE-së dhe u bëjmë thirrje atyre që nuk e kanë bërë ende këtë të
ndjekin shembullin. Ne theksojmë rëndësinë e zbatimit të plotë dhe të përforcimit të
përmirësuar të masave shtrënguese dhe parandalimin e anashkalimit të tyre. Ne mirëpresim
angazhimin e vazhdueshëm të partnerëve ndaj Politikës së Përbashkët të Sigurisë së
Mbrojtjes të BE-së (PPSM), duke përfshirë kontributin në misionet dhe operacionet e BE-së.

7. Ne duhet të forcojmë bashkëpunimin dhe partneritetin tonë strategjik në menaxhimin e
migracionit, i cili është një sfidë dhe përgjegjësi e përbashkët dhe një prioritet kyç. Duke
vlerësuar progresin e bërë, nevojiten veprime të mëtejshme për të harmonizuar politikën e
vizave, për të luftuar kontrabandën e migrantëve, trafikimin e qenieve njerëzore dhe të gjitha
format e krimit të rëndë dhe të organizuar. Ne angazhohemi të forcojmë bashkëpunimin tonë
në luftën kundër terrorizmit dhe kundër ekstremizmit të dhunshëm.

8. BE-ja është e përkushtuar që ta afrojë Ballkanin Perëndimor me BE-në tashmë gjatë procesit
të zgjerimit. Integrimi i tyre gradual tashmë ka filluar në fusha të ndryshme të politikave,
duke përgatitur terrenin për anëtarësim dhe duke sjellë përfitime konkrete për qytetarët, në
mënyrë reversibile dhe të bazuar në merita.

9. Plani i Rritjes për Ballkanin Perëndimor ka potencialin për të dyfishuar rritjen ekonomike në
rajon gjatë dekadës së ardhshme. Ai do të përshpejtojë konvergjencën social-ekonomike
midis Ballkanit Perëndimor dhe BE-së, me kusht që partnerët të zbatojnë reformat në lidhje
me BE-në. Ne përgëzojmë pesë prej partnerëve për përgatitjen dhe dorëzimin e Axhendave
të tyre të reformës, të miratuara nga Komisioni, të cilat do të jenë baza e zbatimit të Planit të
Rritjes. Ne përgëzojmë dhe përshëndesim ata partnerë që i janë bashkuar tashmë Zonës së
Përbashkët Evropiane të Pagesave (SEPA), e cila do të ulë kostot e transaksioneve për
njerëzit. Ne presim që të tjerët të bashkohen së shpejti. Ne mirëpresim punën e përbashkët
të bërë drejt modernizimit të 11 pikave prioritare kufitare në rajon dhe inkurajojmë
vazhdimin e përshpejtuar të saj. BE-ja mbështetet te partnerët e Ballkanit Perëndimor për të
çuar përpara integrimin ekonomik rajonal përmes Tregut të Përbashkët Rajonal (TPR), i cili
është një pikëmbështetje dhe një parakusht për integrimin e tyre më të afërt në tregun e
përbashkët të BE-së.

10. BE-ja do të vazhdojë të mbështesë partnerët e saj të Ballkanit Perëndimor për të ndihmuar
në zbutjen e ndikimit që lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës ka në ekonomitë,
shoqëritë dhe sigurinë e tyre. Ne do të vazhdojmë mbështetjen tonë përmes Instrumentit të
Asistencës së Para-anëtarësimit, Planit Ekonomik dhe të Investimeve, Paketës së
Mbështetjes së Energjisë, Instrumentit Evropian të Paqes.

11. BE rikonfirmon angazhimin e saj për të zhvilluar dhe forcuar më tej dialogun dhe
bashkëpunimin në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes me Ballkanin Perëndimor. Ne mirëpresim
që Partneritetet e Sigurisë dhe Mbrojtjes u ranë dakord me partnerët e parë këtë vit dhe se
mbështetja e Instrumentit Evropian të Paqes po përforcon sigurinë dhe rezistencën në rajon.
BE-ja do të vazhdojë të mbështesë rajonin në luftën kundër kërcënimeve hibride dhe
kibernetike, si dhe manipulimin dhe ndërhyrjen e informacionit të huaj, si narrativat ruse
dhe dezinformatat rreth luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës.

12. Pajtimi, bashkëpunimi gjithëpërfshirës rajonal dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore janë në
thelbin e Bashkimit Evropian. Për këtë arsye zbatimi në mirëbesim dhe me rezultate
konkrete i marrëveshjeve ndërkombëtare, duke përfshirë Marrëveshjen e Prespës me
Greqinë dhe Traktatin për Miqësinë, Fqinjësinë e Mirë e Bashkëpunimin me Bullgarinë,
është thelbësor. Kërkohen ende përpjekje të mëtejshme vendimtare për të nxitur pajtimin
dhe stabilitetin rajonal si dhe për të gjetur dhe zbatuar zgjidhje përfundimtare,
gjithëpërfshirëse dhe detyruese për mosmarrëveshjet dypalëshe dhe rajonale midis
partnerëve si dhe për çështjet që i kanë rrënjët në trashëgiminë e së shkuarës, në përputhje
me të drejtën ndërkombëtare dhe parimet e vendosura, duke përfshirë Marrëveshjen për
Çështjet e Trashëgimisë, rastet e mbetura të personave të zhdukur dhe çështjet e krimeve të
luftës.

13. Mungesa e normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit po i pengon të
dy partnerët. Marrëveshjet e arritura në dialogun Beograd-Prishtinë të ndërmjetësuar nga
BE-ja duhet të zbatohen, në veçanti Marrëveshja për Rrugën drejt Normalizimit dhe Shtojca
e saj. BE-ja rikujton se një parakusht për mbështetjen në kuadër të Instrumentit të Reformës
dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor është që palët të angazhohen në mënyrë konstruktive
me progres të matshëm dhe rezultate të prekshme në normalizimin e marrëdhënieve të tyre.

14. BE-ja mbetet partneri më i afërt, investitori dhe partneri tregtar kryesor si dhe donatori
parësor i rajonit. Ne mbështetemi te partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor që ta bëjnë këtë
të dukshme me publikun dhe të demonstrojnë përkushtimin e tyre ndaj vlerave dhe
reformave të BE-së përmes fjalëve dhe veprave, mbështetur nga komunikimet strategjike të
BE-së.

15. Ne presim me padurim Samitin e parë të Komunitetit Politik Evropian që do të zhvillohet në
rajonin e Ballkanit Perëndimor, në Tiranë vitin e ardhshëm, pas Samitit të suksesshëm të
mbajtur në Budapest në tetor, pasi kjo platformë vazhdon të ofrojë një forum të rëndësishëm
për shkëmbime të konsiderueshme midis liderëve për paqen, sigurinë, stabilitetin dhe
zhvillimin ekonomik për kontinentin tonë.
***
16. Ne mirëpresim bashkimin e partnerëve tanë të Ballkanit Perëndimor me këtë deklaratë dhe
Shtojcën e saj mbi rezultatet dhe prioritetet.
ARRITJET DHE PRIORITETET

1. PËRMIRËSIMI I INTEGRIMIT ME BALLKANIN PERËNDIMOR PËRMES PLANIT TË RRITJES

• Sipas Instrumentit të Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor prej 6 miliardë
eurosh, secili partner duhet të ratifikojë dy marrëveshjet, të cilat janë të nevojshme për të
marrë pagesat fillestare të parafinancimit.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të zbatojnë Axhendat e Reformës dhe progresin e
tyre në lidhje me kushtëzimin e specifikuar në Instrumentin e Reformës dhe Rritjes. Axhenda
e vetme e reformës që ende mungon duhet t’i dorëzohet Komisionit sa më shpejt të jetë e
mundur.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të vazhdojnë zbatimin e Tregut të Përbashkët
Rajonal nën koordinimin e Këshillit të Bashkëpunimit Rajonal dhe të mbajnë bashkëpunimin
konstruktiv në kontekstin e Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore
(CEFTA).

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të ratifikojnë dhe zbatojnë me shpejtësi Marrëveshjen
e Pestë të Mobilitetit për Aksesin në Arsimin e Lartë dhe Pranimin në Studimet e larta
në Ballkanin Perëndimor dhe të zbatojnë plotësisht, pa vonesa të mëtejshme, marrëveshjet e
mëparshme ende të pazbatuara. Ratifikimi i munguar i marrëveshjes për udhëtimin me karta
identiteti duhet të bëhet sa më parë.

• BE-ja është e gatshme të shqyrtojë propozimet e mëtejshme për rritjen e integrimit ekonomik
të Ballkanit Perëndimor me BE-në, të bëra sipas Planit të Rritjes, në varësi të zbatimit të
partnerëve të axhendave të reformave të tyre, përafrimit me rregullat e tregut të përbashkët të
BE-së dhe hapjes së sektorëve dhe zonave të tyre përkatëse për të gjithë fqinjët e tyre, në
përputhje me TPR-në, duke ruajtur plotësisht integritetin e tregut të përbashkët të BE-së dhe
një fushë loje të barabartë.
Transporti

• Për të avancuar integrimin e tyre, partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të vazhdojnë në një
mënyrë ambicioze me reformat në fushën e transportit të qëndrueshëm në përputhje me
angazhimet e tyre sipas Traktatit të Komunitetit të Transportit. Partnerët e Ballkanit
Perëndimor pritet të miratojnë planet e reja të veprimit për përshtatjen me acquis-in për
hekurudhat, rrugët, sigurinë rrugore, transportin ujor dhe lehtësimin e transportit.

• BE-ja do të mbështesë integrimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor në tregun e
transportit rrugor dhe hekurudhor të BE-së në bazë të miratimit të acquis-it përkatës të
BE-së, me fokus të veçantë në masat e reformës sipas Axhendave të Reformës.

• Për t’i bërë kalimet kufitare më të shpejta, më efikase dhe të sigurta, BE-ja dhe partnerët e
Ballkanit Perëndimor duhet të punojnë për të zbatuar Rrugët e Gjelbra BE-Ballkani
Perëndimor, me synimin për t’i zbatuar ato në të gjithë kufijtë përkatës, ndërkohë që
plotësisht duke respektuar acquis-in dhe procedurat e BE-së.

• Në koordinim me shtetet fqinje anëtare të BE-së, partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të
punojnë në zbatimin e Udhërrëfyesit për Përmirësimin e Rrugëve të Gjelbra,
Përmirësimin e Bashkëpunimit Doganor dhe Modernizimin e Pikave Kufitare/Pikave të
Përbashkëta të Kalimit, duke vendosur bazat për modernizimin e 11 pikave prioritare të
kalimit.

• Komisioni ftohet të vërë në dispozicion fondet sipas Programit të Transportit të Sigurt dhe
të Qëndrueshëm për të ndihmuar në zbatimin e masave të parashikuara për 11 pikat
prioritare të kalimit.

• Për të avancuar lidhjen e qëndrueshme, partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të ndërmarrin
përpjekje të mëtejshme drejt modernizimit të rrjeteve të tyre hekurudhore, bazuar në
standardet TEN-T. Ata duhet të prioritizojnë projektet për rrjetin e zgjeruar bazë dhe
gjithëpërfshirës TEN-T, duke rehabilituar kështu lidhjet hekurudhore të pasagjerëve në rajon
dhe drejt fqinjëve të BE-së. BE-ja do ta mbështesë këtë punë.
Axhenda e Gjelbër

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të zbatojnë plotësisht Axhendën e Gjelbër për
rajonin, duke përfshirë angazhimet për klimën sipas Marrëveshjes së Parisit, Komunitetit të
Energjisë dhe Deklaratës së Sofjes për një Axhendë të Gjelbër për Ballkanin Perëndimor.
Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të bien dakord për një plan të ri veprimi që synon
reformat dhe projektet kryesore.

• BE-ja do të vazhdojë të mbështesë këtë punë, duke përfshirë projektin EU4Green. Në
kontekstin e rishikimit të Planit të Veprimit, partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të
identifikojnë nevojat strategjike që mund të mbulohen nga EU4Green.

• BE-ja do të vazhdojë të mbështesë rajonin për të zhvilluar më tej ekonominë qarkulluese,
duke adresuar në veçanti mbetjet, riciklimin, prodhimin e qëndrueshëm dhe përdorimin
efikas të burimeve, për të mbrojtur biodiversitetin dhe shërbimet e ekosistemit, që synojnë
mbrojtjen dhe rivendosjen e pasurisë natyrore të rajonit, dhe luftimin e ndotjes të ajrit, ujit
dhe tokës, një çështje shqetësuese për qytetarët e Ballkanit Perëndimor.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të punojnë për dekarbonizimin e rajonit. BE-ja do
ta mbështesë këtë punë, duke përfshirë edhe ndihmën teknike.

• BE-ja do të mbështesë rajonin në zhvillimin dhe zbatimin e politikës së tranzicionit
klimatik dhe të energjisë, duke përfshirë çmimin e karbonit bazuar në monitorimin,
raportimin dhe verifikimin serioz të emetimeve për të përshpejtuar tranzicionin e gjelbër dhe
për të ofruar reduktimet e nevojshme të emetimeve në një mënyrë të besueshme, me kosto
efikase dhe në mënyrë të drejtë dhe për të lehtësuar konvergjencën drejt Sistemit të
Tregtimit të Emetimeve të BE-së (ETS). Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të
harmonizojnë më tej ligjet e tyre për klimën me acquis-in dhe të miratojnë Planet
Kombëtare të Energjisë dhe Klimës. Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të avancojnë në
përshtatjen me acquis-in e energjisë së BE-së për integrimin e tyre në tregun e përbashkët
evropian, duke përfshirë energjinë elektrike nëpërmjet bashkimit të tregut.

• Për të përmbushur objektivat ambicioze dhe jetike të Axhendës së Gjelbër, përfituesve të
Ballkanit Perëndimor u kërkohet të dedikojnë burime njerëzore të mjaftueshme dhe të afta
për këtë projekt.
Tregu i përbashkët dixhital

• BE-ja dhe partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të vazhdojnë punën për integrimin në
Tregun e Përbashkët Dixhital të BE-së dhe të vazhdojnë inkorporimin e acquis-it dixhital
përkatës.

• Në përputhje me uljen e kostove të roamingut të të dhënave ndërmjet BE-së dhe
partnerëve të Ballkanit Perëndimor që nga 1 tetori 2023, partnerët e Ballkanit Perëndimor
duhet të vazhdojnë zbatimin e drejtimit të rënë dakord për uljen vullnetare të tarifave.
Përpjekje të mëtejshme nevojiten për të zhvilluar një marrëveshje afatgjatë për roamingun
që do të përfshinte rajonin në zonën e BE-së “Roam like at home”.

• Ballkani Perëndimor duhet gjithashtu të vazhdojë të rritë përpjekjet në fushën e
transformimit dixhital dhe të medias, sidomos për reformat në fushën e sigurisë
kibernetike, duke përafruar legjislacionin e tyre me Direktivën NIS2 dhe duke siguruar
shpërndarjen e sigurt të rrjeteve 5G nëpërmjet zbatimit gjithëpërfshirës të Instrumenteve të
Sigurisë Kibernetike BE-së për rrjetet 5G.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të avancojnë zbatimin e iniciativës WiFi4WB duke
siguruar akses të lirë në lidhjen WiFi për qytetarët dhe vizitorët në hapësirat publike në
komunat në të gjithë rajonin. Komisioni do të mbështesë përhapjen e kësaj nisme në 2025-
2026 përmes projektit EU4Digital.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të operacionalizojnë Qendrat e Inovacionit
Dixhital të BE-së, të cilat do të shërbejnë si qendra ekselence të krijuara për të ofruar
ekspertizë dhe ndihmë për NVM-të për dixhitalizimin si edhe duke ndërtuar mbi përvojën e
Shteteve Anëtare në këtë drejtim. BE-ja do të sigurojë financimin për këtë nga fondet e
Programit të Evropës Dixhitale.

• Flukset e të dhënave ndërmjet BE-së dhe Ballkanit Perëndimor duhet të lehtësohen,
nëpërmjet përshtatjes së partnerëve me standardet e BE-së për mbrojtjen e të dhënave
personale dhe acquis-in përkatës.
Zinxhirët e furnizimit industrial

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të vazhdojnë punën për t’u bërë pjesë e zinxhirit
të vlerave të BE-së për Lëndët e Para Kritike, duke përfshirë zhvillimin e industrive
përkatëse, në përputhje me standardet e BE-së dhe mundësitë e aksesit në treg.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të kërkojnë bashkëpunim më të ngushtë në sektorët
përkatës industrialë me BE-në për të forcuar sinergjitë dhe integrimin e biznesit. Ky
integrim do të mbështeste objektivat dhe qëllimet industriale kombëtare, do të rriste
konkurrencën rajonale dhe do të tërheqë investime të qëndrueshme në rajon.

2. NDËRTIMI I THEMELEVE TË FORTA EKONOMIKE PËR TË ARDHMEN DHE PËRBALLIMI SË
BASHKU I PASOJAVE NEGATIVE TË LUFTËS SË AGRESIONIT TË RUSISË KUNDËR UKRAINËS
Energjia

• BE-ja do të vazhdojë angazhimin e saj përmes Instrumentit të Asistencës së Paraanëtarësimit, Planit Ekonomik dhe Investimeve dhe Paketës së Mbështetjes së Energjisë.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të përdorin mekanizmin e BE-së për blerje të
përbashkëta të gazit dhe LNG-së, në mënyrë që të reduktojnë varësinë e tyre nga gazi rus.

• Ballkani Perëndimor duhet të përdorë mundësinë e hapjes nga BE-ja të tregut të saj të
energjisë elektrike ndaj partnerëve të Ballkanit Perëndimor, duke iu nënshtruar reformave
të nevojshme rregullatore.
Plani Ekonomik dhe i Investimeve (PEI)

• Mbështetja e dhënë nëpërmjet PEI përmban 9 miliardë euro me financim grantesh nga
IPA III dhe deri në 20 miliardë euro në investime për periudhën 2021-2027 dhe është në
fazë të avancuar të implementimit. Nga gati 30 miliardë euro paketa e investimeve për
rajonin, BE-ja ka miratuar deri më tani 5,4 miliardë euro grante për investime me vlerë më
shumë se 17,55 miliardë euro, duke përfshirë për 68 projekte prioritare investimi nën PEI.

• Zbatimi i Planit Ekonomik dhe Investimeve (EIP) dhe Axhendave të Gjelbra dhe
Dixhitale për partnerët e Ballkanit Perëndimor do të vazhdojë dhe duhet të bazohet në
praktikat më të mira në BE për të siguruar efektivitetin në kosto të planeve. Partnerët e
Ballkanit Perëndimor do të vazhdojnë të përgatisin propozimet përkatëse për investime dhe
projekte për zbatim, edhe nëpërmjet Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor.

3. PËRSHPEJTIMI DHE THELLIMI I MËTEJSHËM I ANGAZHIMIT POLITIK DHE TË LINJAVE TË
VEPRIMIT TË BE-SË ME BALLKANIN PERËNDIMOR, DUKE PËRFSHIRË POLITIKËN E
PËRBASHKËT TË JASHTME DHE TË SIGURISË (PPJS)
Angazhimi politik

• BE-ja do të përshpejtojë dhe thellojë më tej angazhimin e saj politik dhe në politika me
partnerët e Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë, ndër të tjera, nëpërmjet mbajtjes së
samiteve të rregullta BE-Ballkani Perëndimor, pjesëmarrjes së partnerëve në ngjarjet e
nivelit të lartë të BE-së dhe dialogët e rregullt të PPJS, rritjes së bashkëpunimit në forume
shumëpalëshe dhe shkëmbimit të informacionit përpara dhe pas takimeve të Këshillit të
Punëve të Jashtme.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor që nuk e kanë bërë ende një gjë të tillë duhet të bëjnë
përparim të shpejtë dhe të qëndrueshëm drejt përputhjes së plotë me PPJS-në e BE-së dhe
implementimin e saj, duke përfshirë masat kufizuese të BE-së dhe zbatimin e tyre.
Bashkëpunimi në siguri dhe mbrojtje

• BE-ja mbetet e përkushtuar të kontribuojë për sigurinë në rajon, edhe nëpërmjet operacionit
EUFOR Althea në kuadrin e PPSM-së dhe misionit të saj EULEX.

• Partneritetet e para të Sigurisë dhe Mbrojtjes që mbulojnë spektrin e plotë të
bashkëpunimit dypalësh në siguri dhe mbrojtje u ranë dakord me dy partnerë këtë vit. BE-ja
është e gatshme të zgjerojë këtë kuadër të ri politik me partnerë të tjerë që përputhen
plotësisht me PPJS-në e BE-së.

• BE-ja do të vazhdojë të punojë me rajonin për të zhvilluar më tej aftësitë dhe kapacitetet e tij
mbrojtëse, edhe nëpërmjet Instrumentit Evropian të Paqes. Deri më sot, tre partnerë të
Ballkanit Perëndimor përfitojnë nga mbështetja dypalëshe në kuadër të Instrumentit
Evropian të Paqes. Instrumenti Evropian i Paqes mbështet gjithashtu Task Forcën Mjekësore
Ballkanike. Që nga viti 2022, një masë ndihme me vlerë 6 milionë euro kontribuon në
objektivat e zhvillimit të aftësive dhe kapaciteteve të organizatës së përhershme dhe vendeve
të saj jo-pjesëmarrëse në BE. Që nga krijimi i tij në vitin 2021, mbështetja e Instrumentit
Evropian të Paqes për Ballkanin Perëndimor ka arritur në 61 milionë euro, në përputhje me
angazhimin reciprok për të forcuar dialogun dhe bashkëpunimin në siguri dhe
mbrojtje.

• Partnerët e Ballkanit Perendimor duhet të vazhdojnë zhvillimin e instrumenteve efektive për
bashkëpunimin rajonal në Ballkanin Perëndimor në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes.
Forcimi i rezistencës

• BE do të vazhdojë të forcojë sigurinë kibernetike kolektive në bashkëpunim me
partnerët e Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë përpjekjet e koordinuara diplomatike,
mbështetjen operacionale dhe teknike, dhe përfshirjen e rajonit në strukturat, politikat dhe
proceset e BE-së.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor inkurajohen të përfitojnë nga Rezerva e Sigurisë
Kibernetike e BE-së në rast të incidenteve të rëndësishme ose në shkallë të gjerë të sigurisë
kibernetike. Rezerva do të bëhet e disponueshme për ta pas miratimit zyrtar të Aktit të
Solidaritetit Kibernetik. Në këtë drejtim, ata duhet të konsiderojnë fillimin e ndryshimit të
marrëveshjeve aktuale të asociimit në Programin e Evropës Dixhitale në mënyrë që t’u
mundësohet përdorimi i këtij mekanizmi.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të shtojnë përpjekjet e tyre në krijimin e kornizave
ligjore të sigurisë kibernetike.

• Partnerët që nuk e kanë bërë ende këtë, duhet të emërojnë Ambasadorët Kibernetikë sa më
shpejt të jetë e mundur për të mundësuar më tej bashkëpunimin në fushën e diplomacisë
kibernetike.

• Qendra e Kapaciteteve Kibernetike të Ballkanit Perëndimor, e cila synon të bëhet një
qendër rajonale për ndërtimin e kapaciteteve kibernetike, me dhe për të mirën e rajonit të
Ballkanit Perëndimor, do të vazhdojë të promovojë bashkëpunimin dhe koordinimin rajonal
në ndërtimin e rezistencës kibernetike, përmes trajnimeve për sigurinë kibernetike, luftën
kundër krimit kibernetik dhe diplomacinë kibernetike.

• BE-ja do të rrisë bashkëpunimin me rajonin në kontekstin e Mjeteve të Diplomacisë
Kibernetike të BE-së, veçanërisht për mjetet për të parandaluar, penguar dhe për t’iu
përgjigjur aktiviteteve keqdashëse kibernetike, duke përfshirë masat diplomatike.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të rrisin bashkëpunimin me Agjencinë e Bashkimit
Evropian për Sigurinë Kibernetike (ENISA) dhe Qendrën Evropiane të Kompetencës
për Sigurinë Kibernetike (ECCC) dhe të mbështesin rolin e Këshillit të Bashkëpunimit
Rajonal.

• BE-ja do të mbështesë partnerët e Ballkanit Perëndimor në luftën kundër kërcënimeve
hibride, në veçanti Manipulimit dhe Ndërhyrjes së Informacionit të Huaj – MNIH
(Foreign Information Manipulation and Interference – FIMI), siç janë narrativat dhe
dezinformatat ruse në lidhje me luftën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. Në këtë
pikëpamje, ne do të forcojmë më tej bashkëpunimin tonë për të ndërtuar rezistencë, duke
rritur gjithashtu profesionalizmin dhe edukimin për mediat dhe duke rritur ndikimin e
komunikimit strategjik rreth marrëdhënieve BE – Ballkani Perëndimor dhe procesit të
zgjerimit në veçanti.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të komunikojnë në mënyrë objektive dhe të qartë
për BE-në dhe të angazhohen më tej në mbylljen e hapësirës për ndërhyrje të huaja dhe
manipulim informacioni, duke përfshirë dezinformimin.
Dimensioni social i integrimit në BE: Kontaktet mes njerëzve dhe masat për të rinjtë

• Dega e re e Kolegjit të Evropës në Tiranë është hapur dhe ka filluar t’u ofrojë studentëve
njohuri eksperte mbi çështjet e BE-së, ndërkohë që ndihmon në shpërndarjen/përdorimin e
ekspertizës rajonale. Kolegji i Evropës do të nisë gjithashtu Programin e parë Diplomatik
për partnerët e zgjerimit në shkurt 2025, me pjesëmarrjen e diplomatëve të rinj nga Ballkani
Perëndimor dhe me mbështetjen e BE-së.

• Harmonizimi me Shtyllën Evropiane të të Drejtave Sociale është kyç për një qasje të
përqendruar te njerëzit në rrugën drejt integrimit në BE të Shteteve Anëtare të ardhshme.
Strukturat dhe institucionet e tregut të punës që funksionojnë mirë, sistemet efektive të
mbrojtjes sociale dhe dialogu i fortë social janë thelbësore për një proces të suksesshëm të
anëtarësimit në BE.

• BE-ja do të vazhdojë të mbështesë reformat dhe ndërtimin e kapaciteteve të
administratave publike në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht përmes granteve,
binjakëzimeve si dhe përmes Shkollës Rajonale të Administratës Publike (ReSPA).

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të përshpejtojnë zbatimin e Axhendës së Ballkanit
Perëndimor për inovacionin, kërkimin, arsimin, kulturën, rininë dhe sportin.

• BE-ja do të vazhdojë të angazhojë gradualisht partnerët e Ballkanit Perëndimor në
programet e BE-së si Erasmus+ dhe Korpusi Evropian i Solidaritetit dhe të hapë
pjesëmarrjen në Nismën e Universiteteve Evropiane për të gjithë partnerët e Ballkanit
Perëndimor me synimin për të krijuar mundësi të mëtejshme për të rinjtë.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të zbatojnë Garancinë Rinore dhe Masat
Mbështetëse të Inovacionit, duke synuar të reduktojnë mospërputhjen e aftësive dhe
largimin e trurit nga rajoni.

• Zyra Rajonale e Bashkëpunimit Rinor (RYCO) do të punojë për të rritur bashkëpunimin
dhe pjesëmarrjen aktive të të rinjve në Ballkanin Perëndimor, duke mbështetur dialogun
drejt pajtimit.
4. MIGRIMI I PARREGULLT, KUNDËRTERRORIZMI, LUFTA KUNDËR KRIMIT TË ORGANIZUAR DHE
KORRUPSIONIT DHE DREJTËSIA
Menaxhimi i migracionit

• Është bërë përparim i rëndësishëm në zbatimin e Planit të Veprimit të BE-së për Ballkanin
Perëndimor. Falë veprimeve të koordinuara, presioni i përgjithshëm migrator në rrugën e
Ballkanit Perëndimor është ulur me 80% në dhjetë muajt e parë të 2024 krahasuar me 2023.
Megjithatë, nevojiten përpjekje shtesë për përshtatjen e mëtejshme me acquis-in e BE-së
dhe Paktin e BE-së për Migracionin dhe Azilin, pasi rruga mbetet aktive.

• Mbështetja e rëndësishme financiare e BE-së po i lejon partnerët të forcojnë sistemet e tyre
të migracionit bazuar në një qasje gjithëpërfshirëse që pasqyron perspektivën e tyre të
anëtarësimit. Mbështetja jepet me qëllim përmirësimin e azilit dhe të sistemeve pranuese,
forcimin e mbrojtjes së kufijve, luftën kundër krimit të organizuar dhe rrjeteve të tjera
kriminale, sidomos të atyre që angazhohen në kontrabandën e emigrantëve dhe të rritjes së
kthimeve nga Ballkani Perëndimor drejt vendeve të origjinës. BE-ja mirëpret nënshkrimin,
me disa nga partnerët, të marrëveshjeve administrative që u japin atyre statusin e vëzhguesit
në Rrjetin Evropian të Migracionit.

• BE-ja mirëpret që njerëzit nga i gjithë rajoni i Ballkanit Perëndimor janë tani në gjendje të
udhëtojnë pa viza në zonën Schengen.

• BE-ja mirëpret përparimin e bërë drejt përafrimit të shpejtë me politikën e BE-së për vizat
nga disa partnerë të Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë angazhimet e marra në Axhendat e
Reformave sipas Planit të Rritjes, dhe në bërjen e Marrëveshjeve të reja të Statusit të
Frontex. Këto përpjekje duhet të vazhdojnë.
Migrim i parregullt

• BE-ja dhe partnerët e Ballkanit Perëndimor do të vazhdojnë zbatimin e plotë të Planit të
Veprimit të BE-së për Ballkanin Perëndimor, duke përfshirë menaxhimin e kufijve,
luftën kundër kontrabandës së migrantëve dhe trafikimit të qenieve njerëzore, zhvillimin e
kthimeve në vendet e origjinës, dhe sigurimin e aksesit në mbrojtjen ndërkombëtare për ata
në nevojë.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të forcojnë më tej përfshirjen e tyre në Platformën
Multidisiplinare Evropiane Kundër Kërcënimeve Kriminale (EMPACT).

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor që nuk e kanë bërë ende këtë duhet të nënshkruajnë
marrëveshje administrative për statusin e vëzhguesit në Rrjetin Evropian të Migracionit.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të përparojnë më tej në harmonizimin e tyre të
shpejtë me politikën e vizave të BE-së, veçanërisht për vendet që paraqesin migrim të
parregullt ose rreziqe sigurie për BE-në, në mënyrë që të parandalohet abuzimi me
migracionin e Shteteve Anëtare të BE-së dhe sistemet e azilit.

• Në bashkëpunim të afërt me BE-në, partnerët e Ballkanit Perëndimor do të vazhdojnë të
përmirësojnë sistemet e tyre të kthimit, duke përfshirë intensifikimin e bashkëpunimit me
vendet kryesore të origjinës. BE-ja do të vazhdojë të ofrojë mbështetje financiare dhe
teknike duke përfshirë Agjencinë Evropiane të Rojës Kufitare dhe Bregdetare (Frontex).

• Marrëveshjet e statusit në pritje që lejojnë Frontex të vendosë ekipe shtesë të Rojeve
Kufitare dhe Bregdetare Evropiane në Ballkanin Perëndimor duhet të përfundohen sa më
shpejt të jetë e mundur dhe të gjitha marrëveshjet e statusit duhet të përdoren në maksimum
për të siguruar bashkëpunim të fuqishëm, duke përfshirë vendosjen efektive të personelit të
Frontex për të mbështetur partnerët.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të intensifikojnë më tej bashkëpunimin me
Agjencinë e BE-së për Azilin dhe me Europolin.
Lufta kundër terrorizmit

• BE-ja do të vazhdojë të bashkëpunojë me partnerët e Ballkanit Perëndimor në luftën kundër
terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm në të gjitha format e tij, duke përfshirë adresimin
e kërcënimeve që lidhen me ekstremizmin e dhunshëm të djathtë, përmbajtjen e
dhunshme ekstremiste që përhapet në internet dhe sulmet e mundshme mbi
infrastrukturën kritike dhe hapësirat publike.

• Një Plan i ri i Veprimit të Përbashkët Kundër Terrorizmit për Ballkanin Perëndimor
do t’u propozohet partnerëve të Ballkanit Perëndimor në gjysmën e parë të vitit 2025 dhe do
të miratohet në Forumin vijues të Ministrave BE-Ballkani Perëndimor për Drejtësinë dhe
Çështjet e Brendshme.
Lufta kundër krimit të organizuar

• BE-ja dhe partnerët e Ballkanit Perëndimor do të vazhdojnë të trajtojnë krimin e rëndë dhe
të organizuar, në veçanti pastrimin e parave, korrupsionin dhe trafikun e drogës,
nëpërmjet bashkëpunimit të lehtësuar nga EMPACT, duke u fokusuar në rrjetet kriminale
më kërcënuese.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të rrisin pjesëmarrjen proaktive në aktivitetet e
EMPACT dhe bashkëpunimin me Europolin.

• BE-ja do të mbështesë partnerët e Ballkanit Perëndimor në rritjen e përpjekjeve të tyre për të
zbatuar reformat përkatëse dhe në përmirësimin e zbatimit të ligjit ndërkufitar dhe
bashkëpunimin në drejtësinë penale, brenda rajonit, brenda Evropës dhe përtej,
veçanërisht me Amerikën Latine. Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të përdorin të
gjitha mundësitë e trajnimit të ofruara nga agjencia e trajnimit për zbatimin e ligjit të BE-së.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të krijojnë një regjistrim të fortë të hetimeve,
ndjekjeve penale dhe dënimeve të formës së prerë në lidhje me korrupsionin, krimin e
organizuar dhe rastet e pastrimit të parave, duke përmirësuar bashkëpunimin ndërmjet
juridiksioneve të ndryshme dhe duke siguruar edhe të drejtat e viktimave të krimit dhe të
drejtat e të dyshuarve dhe të akuzuarve, në përputhje me acquis-in e BE-së dhe standardet
ndërkombëtare.

• Agjencitë e zbatimit të ligjit dhe sistemet gjyqësore të partnerëve të Ballkanit Perëndimor
duhet të përdorin sistematikisht hetimet financiare në rastet e krimit të organizuar dhe të
kenë kompetencat e nevojshme për të gjurmuar, identifikuar, ngrirë dhe konfiskuar
pasuritë, në përputhje me acquis-in e BE-së.

• Në kontekstin e pasojave shkatërruese të përdorimit të drogës dhe trafikut të drogës për
shëndetin dhe sigurinë e shoqërive tona, BE-ja dhe partnerët e Ballkanit Perëndimor do të
vazhdojnë dhe intensifikojnë përpjekjet e përbashkëta nëpërmjet një qasjeje multidisiplinare
të integruar, të bazuar në fakte, dhe të balancuar, e cila duhet të përfshihet në strategjitë tona
përkatëse kundër drogave.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të krijojnë dhe të operacionalizojnë plotësisht
Observatorët Kombëtarë kundër Drogave dhe Sistemet Kombëtare të Paralajmërimit
të Hershëm në mënyrë që të zhvillojnë më tej bashkëpunimin e tyre me Agjencinë kundër
Drogave të Bashkimit Evropian, me të cilën duhet të lidhen Marrëveshje Pune shtesë.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të çrrënjosin trafikimin dhe përhapjen e armëve të
vogla dhe të lehta (AVL) dhe të bashkëpunojnë në nivel të lartë për të trajtuar kontrabandën
e armëve të zjarrit brenda EMPACT, d.m.th. përmes një angazhimi aktiv në Ditët e
Përbashkëta të Veprimit të Evropës Juglindore. BE-ja do të vazhdojë të mbështesë Ballkanin
Perëndimor, duke përfshirë dy projekte rajonale të miratuara së fundi, me vlerë përkatësisht
4 milionë euro dhe 3,8 milionë euro për zbatimin e Udhërrëfyesit të BP-së për AVL-të dhe
për mbështetjen e kontrollit të armëve në përgjithësi.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të ndjekin zbatimin e udhërrëfyesit të rishikuar në
lidhje me armët e vogla dhe të lehta, të miratuar së fundi në Forumin e Ministrave BE-BP
për Drejtësinë dhe Punët e Brendshme në Budva 2024.
Drejtësia

• Pas përfshirjes së tyre, për herë të parë, në raportin Komisioni 2024 për Sundimin e Ligjit,
katër vende kandidate nga Ballkani Perëndimor u ftuan në Këshillin e Çështjeve të
Përgjithshme të shtatorit 2024 për të diskutuar tendencat e tyre përkatëse të sundimit të
ligjit. BE-ja pret të përfshijë partnerët e mbetur në këtë ushtrim, pasi të jenë plotësuar
kushtet e nevojshme.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të miratojnë ose mbajnë një kuadër rregullator dhe
institucional, duke përfshirë një autoritet të pavarur mbikëqyrës për mbrojtjen e të dhënave,
për të zbatuar në mënyrë efektive standardet e mbrojtjes së të dhënave të nevojshme për
bashkëpunimin operacional me Eurojust, në përputhje me Planin e Përbashkët të Veprimit
2018 Kundër Terrorizmit për Ballkanin Perëndimor.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të rrisin bashkëpunimin e tyre me Eurojust dhe të
përdorin të gjitha mundësitë e ofruara për të formuar Ekipe të Përbashkëta Hetimore për
çështjet penale ndërkufitare.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor që nuk e kanë bërë ende këtë, duhet të krijojnë marrëveshje
pune dhe të ndjekin bashkëpunimin me Zyrën e Prokurorisë Publike Evropiane (EPPO).

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të ratifikojnë dhe zbatojnë konventat ndërkombëtare
në fushën e bashkëpunimit gjyqësor në çështjet penale dhe civile, veçanërisht ato të
zhvilluara nga Konferenca e Hagës për të Drejtën Ndërkombëtare Private.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të miratojnë strategjitë e drejtësisë elektronike, të
përditësojnë ato ekzistuese dhe të vazhdojnë të përparojnë në mënyrë të qëndrueshme në
dixhitalizimin e sistemeve gjyqësore, duke përfshirë vendosjen e sistemeve të menaxhimit
të çështjeve dhe informacioneve plotësisht funksionale, duke shfrytëzuar plotësisht të gjitha
fondet në dispozicion.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të miratojnë rregullat dhe praktikat administrative
për të siguruar që viktimat e krimit të mund të kenë akses në drejtësi, të marrin
mbështetjen dhe mbrojtjen e nevojshme dhe të mund të marrin pjesë në procedimet
penale.

• Partnerët e Ballkanit Perëndimor duhet të mbështesin Eurojust në koordinimin e hetimit
dhe ndjekjes penale të krimeve të luftës dhe krimeve të tjera më të rënda të kryera në
Ukrainë, dhe të kontribuojnë me ekspertizë të duhur.