RMV-ja shkaktoi skandal diplomatik me emrin, por nuk janë shuar shpresat për ndryshimet kushtetuese
Ka shpresa që vendi të ecë përpara në rrugën eurointegruese, mirëpo Qeveria e re bëri skandal diplomatik me presidenten Gordana SIljanovska Davkova e cila në inaugurim përdori vetëm emrin Maqedoni, në vend të atij kushtetues, vlerëson raportin e Konrad Adenauer Stiftung për Zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale si dhe fitoren e VMRO-së. Raporti thekson se pavarësisht […]
Ka shpresa që vendi të ecë përpara në rrugën eurointegruese, mirëpo Qeveria e re bëri skandal diplomatik me presidenten Gordana SIljanovska Davkova e cila në inaugurim përdori vetëm emrin Maqedoni, në vend të atij kushtetues, vlerëson raportin e Konrad Adenauer Stiftung për Zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale si dhe fitoren e VMRO-së. Raporti thekson se pavarësisht kundërshtimebe VMRO-DPMNE nuk e refuzon ndryshimin e kushtetutës, por në këmbim dëshiron të marrë një lloj garancie nga Bullgaria apo BE-ja se kjo është kërkesa e fundit e politikës identitare ndaj Maqedonisë së Veriut, transmeton Portalb.mk.
Skandal diplomatik në inaugurim
Gordana Siljanovka Davkova deklaroi gjatë fushatës zgjedhore se do të vazhdojë të përdorë emrin shtetëror “Maqedonia”, i cili ishte i vlefshëm para marrëveshjes së Prespës me Greqinë në vitin 2018. Ajo këtë e arsyetoi si në bazë të të drejtës së lirisë së mendimit dhe shprehjes, ashtu edhe me nene të Kushtetutës së Maqedonisë së Veriut, të cilat sipas saj nuk do ta shkelin Marrëveshjen e Prespës. Në këtë kontekst, ajo ka theksuar se nuk synohet rishikimi i marrëveshjes së Prespës. Megjithatë, ishte e parashikueshme që Greqia nuk do ta pranonte këtë interpretim të marrëveshjes. Kur Gordana Siljanovska Davkova në të vërtetë tha “Maqedonia” në vend të “Maqedonia e Veriut” në inaugurimin e saj më 12 maj, ajo shkaktoi një skandal diplomatik, theksohet në raport. Greqia, e mbështetur nga BE-ja, shumica e vendeve anëtare të BE-së dhe SHBA-ja, kërkoi që ajo dhe qeveria e ardhshme të pranojnë marrëveshjen e Prespës dhe të përdorin emrin shtetëror kushtetues “Maqedonia e Veriut”. Në deklaratat e mëvonshme, ajo u zotua se do të veprojë në përputhje me çështjet zyrtare të shtetit dhe në vizitat jashtë vendit.
“Fatkeqësisht, ajo nuk e filloi mirë pozicionin e saj të ri. Sidomos në Evropën e tensionuar Juglindore, Maqedonia e Veriut – si të gjitha vendet e tjera – duhet të jetë e vetëdijshme për ndjeshmërinë e ndërsjellë të çështjeve të politikës së identitetit”, thekson raporti.
Zgjedhjet parlamentare
Raporti nënvizon se ishte e pritshme që VMRO-DPMNE do të bëhej forca politike, por mbeti pikëpyetje nëse do të ishte i mundur koalicioni i dëshiruar me VLEN-in duke shmangur BDI-në.
“Që nga përfundimi i konfliktit të armatosur mes maqedonasve etnikë dhe shqiptarëve, ka qenë një ligj i pashkruar që forcat politike nga dy grupet më të mëdha etnike duhet të përfshihen në qeveri. Gjithashtu, u diskutua për pjesëmarrjen e partisë ZNAM, e shkëputur nga socialdemokratët e udhëhequr nga kryetari i komunës së Kumanovës, Maksim Dimitrievski, në qeverinë e ardhshme. Rezultatet e raundit të parë të zgjedhjeve presidenciale treguan një tendencë të qartë që zgjedhjet parlamentare të zhvillohen dy javë më vonë”, thuhet në raport.
Rezultati i koalicionit opozitar shqiptar VLEN me 13 mandate ishte mjaft i fortë për të pasur një shumicë të mjaftueshme qeverisëse.
“Edhe pse VLEN është më i dobët se BDI në kampin shqiptar për sa i përket mandateve, diferenca ishte dukshëm më e vogël kur merren parasysh vetëm votat e votuesve shqiptarë, sepse koalicioni elektoral i BDI-së përfshinte edhe komunitete tjera në vend. Kjo perspektivë etnike ende luan një rol të madh në përshkrimin e ekuilibrit politik të pushtetit në vend”, thuhet në raport.
Ndarja socialdemokrate ZNAM ishte në gjendje të arrinte një sukses të respektueshëm me gjashtë vendet e saj dhe pranoi ofertën e VMRODPMNE-së për t’iu bashkuar qeverisë. Edhe pse kjo nuk kishte asnjë lidhje për shumicën e ardhshme qeveritare, është siguri për partinë më të madhe qeveritare, sepse në të kaluarën, partnerët më të vegjël qeveritarë përdorën ndikimin e tyre si fitues për të vënë nën presion partnerin më të madh qeveritar kur merrnin vendime dhe dhënien e posteve.
“Duke shtuar ZNAM-in, largimi i njërit prej partnerëve më të vegjël qeveritar nuk do të përbënte kërcënim për shumicën qeveritare. LSDM-ja, e cila ishte në pushtet për shtatë vjet, përjetoi një rënie të paparë në zgjedhje, e cila ishte befasuese edhe për nga ashpërsia e saj. Por edhe miqtë politikë të partisë dëshmuan se rekordi i qeverisë ishte katastrofik dhe disfata ishte pasojë. Për shkak të sistemit zgjedhor me gjashtë njësi zgjedhore, LSDM është vetëm fraksioni i tretë më i madh pas BDI-së, edhe pse është në vendin e dytë për nga vota”, thekson raport.
Partia më e madhe shqiptare BDI nuk është më pjesë e një qeverie për herë të parë pas 22 vitesh.
“Për shumë njerëz në vend ajo është një simbol i korrupsionit dhe krimit në nivel qeveritar, dhe partia ka humbur gjithashtu rolin e saj dominues në popullatën shqiptare”.
Nacionalistët e majtë nga LEVICA kthehen në parlament paksa të përmirësuar. Megjithatë, me një opozitë themelore destruktive dhe antiperëndimore, partia nuk do të ketë partnerë në parlament, thotë raporti, megjithatë, ajo që është shqetësuese është se LEVICA ka votuesit e saj në mesin e të rinjve maqedonas, veçanërisht në universitete.
Qeveria e re
Kryeministri i ri Hristijan Mickoski dhe qeveria e tij bënë betimin më 23 qershor 2024.
“Frika se kryeministri i ri dhe ministrat e partisë së tij, si presidentja Gordana Siljanovska Davkova, gjithashtu mund të thonë vetëm “Maqedoni” kur bëjnë betimin, u zbutën dy ditë para betimit, gjë që shmangi tensionet e reja diplomatike”, thotë raporti.
Hristijan Mickoski para zgjedhjes paralajmëroi se do të ndryshojë përbërjen dhe strukturën e ministrive. Për ta bërë këtë, sipas kushtetutës së Maqedonisë së Veriut, atij i nevojiteshin një shumicë prej 2/3 në parlament. Ai e arriti këtë pothuajse dy javë para inaugurimit të tij.
“Interesant është fakti se në këtë projekt e ka përkrahur BDI-ja tashmë opozitare, e cila tashmë është ofruar si partner i mundshëm koalicioni për çdo krizë qeveritare gjatë periudhës legjislative. Në të kundërt, Hristijan Mickoski tashmë ka dëshmuar se mund të organizojë një shumicë prej 2/3 në parlament, gjë që nënvizon mundësinë për ndryshime të mëtejshme kushtetuese”, thekson raporti.
Programi dhe perspektiva e qeverisë
Hristijan Mickoski në programin e tij qeveritar njoftoi se në fokus do të jetë lufta kundër korrupsionit dhe sundimi i ligjit, së bashku me zhvillimin ekonomik dhe promovimin e investimeve të huaja. Mundësitë e reja të punësimit dhe të ardhurat shtetërore të fituara në këtë mënyrë duhet t’u ofrojnë njerëzve perspektiva të reja në vend.
“Për sa i përket politikës së jashtme, Mickoski disa herë ka deklaruar se vendi i Maqedonisë së Veriut është si pjesë e Perëndimit në NATO dhe rrjedhimisht edhe në anën e Ukrainës. Lidhur me procesin e anëtarësimit në BE, Mickoski nënvizoi qëllimin e futjes së Maqedonisë së Veriut në BE, por pa “diktatet bullgare”. Në të njëjtën kohë ai theksoi se dëshiron të takohet me presidentin bullgar Ruman Radev dhe ndoshta edhe kryeministrin e ardhshëm bullgar Bojko Borisov. Sfondi për të ashtuquajturin “diktat bullgar” është “propozimi francez”, i cili ishte një propozim kompromisi në fund të Presidencës franceze të Këshillit të BE-së në vitin 2022 që Maqedonia e Veriut të ndryshojë kushtetutën e saj dhe të njohë pakicën bullgare si pjesë të kombit. VMRO-DPMNE nuk e refuzon përmbajtjen e amendamentit kushtetues si të tillë, por në këmbim dëshiron të marrë një lloj garancie nga Bullgaria apo BE-ja se kjo është kërkesa e fundit e politikës identitare ndaj Maqedonisë së Veriut”, thuhet në raport.
Ky qëndrim është shprehje e mosbesimit të kahershëm në marrëdhëniet mes Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë. Normat e miratimit për anëtarësimin në BE të matura nga Fondacioni KonradAdenauer dhe institutet e tjera kërkimore që nga viti 2014 ranë nga 93% në 62% midis 2014 dhe 2023. Nga 62%, vetëm pak më shumë se gjysma e të anketuarve janë ende të bindur se vendi do të bëhet ndonjëherë anëtar i BE-së. Nga ky këndvështrim, raporti thekson se akuza për refuzimin e supozuar të BE-së nga ana e qeverisë së re nuk qëndron.
Parashikimet janë që kryeministri Hristijan Mickoski të kërkojë garanci përkatëse në fushën e politikës identitare në këmbim të bisedimeve për anëtarësim në BE.
“Shumë votues do ta gjykojnë atë me këtë. E ardhmja do të tregojë se deri në çfarë mase kjo mund të jetë e suksesshme për shkak të balancës asimetrike të fuqisë midis vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve kandidate”, përfundon raporti.
Kujtojmë se analistët në vend mendojnë se Maqedonia e Veriut do t’i përkeqësojë shumë më shumë marrëdhëniet edhe ashtu tashmë tensionuara me Sofjen, nëse Qeveria e re nuk del nga euforia e fitores në zgjedhje dhe t’i rreket diplomacisë. Ata paralajmërojnë se nëse nuk veprohet siç duhet, ky do të jetë episodi më i keq në marrëdhëniet bilaterale midis dy vendeve që nga pavarësia e RMV-së. Vendi ka të drejtë që të kërkojë ndryshime të reja në rrugën eurointegruese, por kjo nuk mund të ndodhë me raporte të prishura me vendet fqinje.
