BE-ja kritikon ashpër praktikën çnjerëzore të lidhjes së pacientëve me zinxhir në spitalet psikiatrike në RMV
Gjendja në spitalet psikiatrike të Demir Hisarit dhe të Shkupit po përmirësohet, megjithatë mbetet çnjerëzore praktika e lidhjes së pacientëve me zinxhir metalikë, vëren Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës (KTP) në raportin e fundit. Gjithashtu dhuna ndërmjet pacientëve dhe sulmet ndaj personelit u konstatua se kohëve të fundit kanë ndodhur në të dyja institucionet, […]
Gjendja në spitalet psikiatrike të Demir Hisarit dhe të Shkupit po përmirësohet, megjithatë mbetet çnjerëzore praktika e lidhjes së pacientëve me zinxhir metalikë, vëren Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës (KTP) në raportin e fundit. Gjithashtu dhuna ndërmjet pacientëve dhe sulmet ndaj personelit u konstatua se kohëve të fundit kanë ndodhur në të dyja institucionet, me një situatë veçanërisht të rëndë të vërejtur në Repartin e Mjekësisë Ligjore të Spitalit Psikiatrik të Shkupit, raporton Portalb.mk.
“Shumë pacientë në Spitalin Psikiatrik të Demir Hisarit dhe të Shkupit folën pozitivisht për ndërveprimet e tyre me stafin dhe mënyrën se si ata trajtoheshin. Megjithatë, dhuna ndërmjet pacientëve dhe sulmet ndaj personelit u konstatua se kohëve të fundit kanë ndodhur në të dyja institucionet, me një situatë veçanërisht të rëndë të vërejtur në Repartin e Mjekësisë Ligjore të Spitalit Psikiatrik të Shkupit. Autoritetet duhet ta trajtojnë këtë çështje urgjentisht, duke përfshirë rritjen e nivelit të personelit dhe trajnimin e stafit”, thuhet në raport.
Kushtet e jetesës në dy spitalet psikiatrike të vizituara ishin përgjithësisht të pranueshme në repartet që kishin përfituar nga rinovimi i kohëve të fundit dhe përgjithësisht të këqija në repartet e pa rinovuara. Në veçanti, repartet e mjekësisë ligjore ishin në gjendje të mjeruar, të neglizhuar dhe ndonjëherë johigjienike. Me pak përjashtime, dhomat dhe zonat e përbashkëta ishin të ashpra dhe jopersonale dhe nuk ofronin hapësirë personale të kyçur. Në një shënim pozitiv, shumica dërrmuese e dhomave ofronin ajrim adekuat dhe qasje të mirë në dritën natyrale. Autoriteteve u kërkohet të ndjekin fuqishëm përmirësimin e kushteve të jetesës në Spitalin Psikiatrik të Demir Hisarit dhe Shkupit, duke përfshirë zhvillimin dhe zbatimin e një plani për mirëmbajtjen e objekteve për të gjitha ndërtesat spitalore.
“Në Spitalin Psikiatrik Demir Hisar, stafi u përpoq të organizonte një numër të caktuar aktivitetesh rehabilituese dhe rekreative. Megjithatë, vetëm një numër i kufizuar pacientësh mund të përfitonin prej tyre në mënyrë të rregullt. Në shumë reparte të Spitalit Psikiatrik të Shkupit, aktivitetet praktikisht nuk ekzistonin. Fatkeqësisht, në asnjërin spital, shumicës së pacientëve iu ofrua qasje në ajër të pastër çdo ditë, me përjashtim të dukshëm të pacientëve të akomoduar në repartet e mjekësisë ligjore. Komiteti rithekson se të gjithë pacientët duhet të lejohen të përfitojnë nga aktivitetet terapeutike të bazuara në një qasje shumëdisiplinore, si dhe nga ushtrimet e përditshme në natyrë (me mbështetjen dhe/ose mbikëqyrjen e duhur nëse kërkohet)”, thuhet në raport.
Ekziston një nevojë e qëndrueshme për të rritur nivelet e personelit dhe trajnimin e stafit në të dy spitalet, gjë që kërkon veprim urgjent nga autoritetet. Numri i psikiatërve dhe personelit në repart (infermierët dhe kujdestarët) duhet të forcohet.
Fatkeqësisht, rekomandimet specifike të formuluara nga KPT-ja në raportet e saj të mëparshme mbi përdorimin e mjeteve të kufizimit mbetën kryesisht të pazbatuara. Një mangësi e madhe ishte praktika e vazhdueshme në Spitalin Psikiatrik Demir Hisar për imobilizimin e pacientëve në një shtrat me zinxhirë metalikë dhe dry, gjë që mund të jetë trajtim çnjerëzor dhe degradues dhe duhet të ndërpritet menjëherë. Për më tepër, është krejtësisht e papërshtatshme që, në të dy spitalet, të thirreshin rregullisht roje private sigurie pa trajnim specifik për të ndihmuar stafin e kujdesit shëndetësor për të vënë nën kontroll pacientët e shqetësuar.
“Masat mbrojtëse ligjore të ofruara për pacientët e pavullnetshëm rezultuan të ishin krejtësisht joefektive në praktikë. Një sërë rekomandimesh kyçe të KPT-së nuk kanë rezultuar në progres të prekshëm, pjesërisht për shkak të mungesës së plotë të rolit të gjyqësorit. Në Spitalin Psikiatrik Demir Hisar, Komisioni konstatoi se seancat për shtrimin civil të pavullnetshëm nuk po zhvilloheshin fare, përkundër asaj që ishte vërtetuar në procesverbalin përkatës të seancës. Kjo procedurë përbën një shkelje flagrante të ligjit kombëtar, shkel standardet bazë ndërkombëtare të drejtësisë dhe për këtë arsye duhet të braktiset menjëherë”, vëren KTP.
Delegacioni zbuloi se së fundi është krijuar një njësi joformale për ndarje në Repartin e mjekësisë ligjore në Spitalin Psikiatrik të Shkupit. Funksionimi i njësisë ngriti disa shqetësime serioze, duke përfshirë mungesën e arsyeve të qarta dhe të shprehura mjekësore për vendosjen në njësi, mungesën e mbikëqyrjes mjekësore dhe mungesën e aktiviteteve terapeutike të individualizuara – duke përfshirë qasjen në natyrë. Kishte gjithashtu mungesë të personelit shëndetësor në njësi, gjë që rezultoi në qëndrimin e pacientëve nën mbikëqyrjen e vetme të rojeve private të sigurisë pa trajnim specifik.
“Komiteti konsideron se kjo ndarje e zgjatur pa asnjë qasje psikoterapeutike nuk është e favorshme për krijimin e një mjedisi terapeutik dhe është i dëmshëm për pacientët. Funksionimi i njësisë duhet të rishikohet në dritën e një numri parimesh udhëzuese të përcaktuara nga Komiteti”, thuhet në raport.
Institucioni special për personat me aftësi të kufizuar mendore në Demir Kapi
KPT-ja vlerëson përpjekjet e Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale për të vazhduar zbatimin gradual të një strategjie kombëtare për deinstitucionalizimin e banorëve të institucioneve të mirëqenies sociale. Veprimet pozitive të ndërmarra përfshijnë zhvillimin e njësive të reja të banimit dhe qendrave ditore në komunitet. Megjithatë, kapaciteti i këtyre objekteve kërkon ende përforcim të konsiderueshëm për të përmbushur nevojat e kujdesit të popullatës së synuar.
Ishte pozitive që dhomat e gjumit dhe ambientet e përbashkëta në repartet A dhe B të Institucionit të Posaçëm Demir Kapi të ofronin kushte përgjithësisht të pastra dhe të mira jetese, në një ambient të rregullt dhe disi të personalizuar. Megjithatë, ky nuk ishte rasti për banorët e repartit C, të cilëve nuk u ishin ofruar kushte të kënaqshme. Komiteti inkurajon autoritetet që të dyfishojnë përpjekjet e tyre për të zbatuar transferimin e planifikuar të të gjithë banorëve të institucionit në ambiente të reja brenda muajve të ardhshëm, siç është paralajmëruar.
Aktivitetet psiko-sociale dhe rekreative ishin jashtëzakonisht të kufizuara, veçanërisht për banorët e akomoduar në repartet B dhe C. Ndërkohë që banorët më autonome dhe më të lëvizshëm mund të lëviznin lirshëm në ambientet e institucionit, qasja në ajër të pastër u ofrohej shumë rrallë, për të mos thënë aspak, banorëve të repartit B dhe shumicës së banorëve të repartit C. Planet individuale të trajtimit dhe rehabilitimit ishin përgatitur siç duhet për banorët që do të transferoheshin në njësitë e banimit, por ishin ende të mangëta për banorët e tjerë. Autoritetet duhet të sigurojnë që të gjithë banorët të jenë në gjendje të përfitojnë nga një sërë aktivitetesh të përshtatshme (përfshirë ushtrimet e përditshme në natyrë), bazuar në plane të individualizuara të zhvilluara nga një ekip shumëdisiplinor me përfshirjen e banorëve.
“Situata e personelit ishte përkeqësuar më tej që nga vizita e mëparshme e KPT-së në vitin 2019. Institucioni Special i Demir Kapisë ishte ende pa një mjek të punësuar rregullisht, gjë që rezultoi, ndër të tjera, në një ofrim kritik të pamjaftueshëm të shërbimeve të kujdesit shëndetësor mendor për banorët. Më tej, duke qenë se vetëm një rregulltar ishte përgjithësisht i pranishëm në secilin prej tre reparrteve, banorët e akomoduar në një krah të veçantë të repartit C mbetën pa mbikëqyrje të vazhdueshme, një situatë që krijonte një rrezik të madh sigurie për ta. Autoritetet kombëtare duhet të ndërmarrin veprime urgjente për të siguruar që nevojat e banorëve për kujdesin shëndetësor të plotësohen në mënyrë adekuate, duke përfshirë marrjen e hapave vendimtarë për të adresuar vështirësitë në rekrutimin e personelit, nëse është e nevojshme, duke pagat në fuqi”, thuhet në raport.
Në fund, nuk kishte asnjë tregues të përdorimit të tepruar të mjeteve të kufizimit manual ose mekanik të banorëve. Megjithatë, kufizimi kimik u përdor mjaft shpesh në përgjigje të episodeve të agjitacionit ose agresivitetit.
“Autoritetet duhet të ndërmarrin hapa për të siguruar që të gjitha mjetet e kufizimit të zbatohen vetëm si mjeti i fundit dhe që stafit t’i ofrohet trajnimi i duhur për këtë çështje, duke përfshirë menaxhimin e sjelljes sfiduese dhe teknikat e de-përshkallëzimit”, thotë në raport KTP.
Ndryshe, edhe Mekanizmi Parandalues Kombëtar (NPK) pranë Avokatit të Popullit, në vitin 2023 konstatoi se gjendja me spitalet psikiatrike “Shkup” në Bardovcë dhe “Demir Hisar” është katastrofike. Aty nuk ka higjienë, ka dhunë dhe lëndime, ndërsa në “Demir Hisar” ka edhe pajisje për lidhjen dhe torturimin e pacientëve.
Kujtojmë se Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës në raport vërejti gjithashtu mungesën e zbatimit të disa rekomandimeve në fushën e reformës së burgjeve dhe, në veçanti, në lidhje me situatën në Burgun e Idrizovës. KPT u bën thirrje autoriteteve të Maqedonisë së Veriut që t’i zbatojnë këto rekomandime dhe të shmangin nevojën që Komiteti të lëshojë deklaratë publike. Raporti thekson nevojën e një vlerësimi për përdorimin e forcës ndaj të burgosurve. Komiteti vëren se fenomeni i mbipopullimit të burgjeve mund të trajtohet efektivisht nga një politikë e modulimit të numrit të personave të dërguar në burg dhe jo nëpërmjet një amnistie tjetër. Gjithashtu përmenden kushtet e këqija higjienike për të burgosurat femra dhe të miturit në paraburgim.
